Strona:Rus Jarema Kusztelan - Ks. Patron Augustyn Szamarzewski.pdf/99

i dążności negatywnych stawiał swe plany pozytywne i twórcze. Z tego założenia wychodząc, postawił swój społeczno-gospodarczy program Spółek Ludowych, o który potrącał niemal na każdym Sejmiku, a który rozprowadził przeważnie na Sejmiku w roku 1875-ym.
 Rozwijając swój program spółkowy, przedstawiał Szamarzewski sproletaryzowanie społeczeństwa, jako fakt, na który złożyły się przedewszystkiem dwa czynniki, wynikające tak z przeszłości naszej, jako i z obecnego systemu walki narodowościowej. „Stan dzisiejszy“, mówił, „następstwami wieku wywołany, potargał ogromnymi przewrotami mienie, rozproszył kapitały i sprowadził ubóstwo“… To jeden czynnik, a drugi leży „w obecnym systemie, który niszczy wszelkie drogi zarobkowania i cieszy się, że w rozkładzie ciała upadającego, znajduje pokarm żywotny dla swego bytu“… Z tą proletaryzacją społeczeństwa trzeba się liczyć jako z faktem i do niego zastosować politykę ekonomiczną. Do tej myśli powraca kilkakrotnie i szczególny na nią kładzie nacisk. A więc mówi: „trzeba spełnić żądania czasu i słuchać, gdy smutna rzeczywistość woła: niema złota, są tylko miedziaki, które jeszcze rdza długów upadku majątkowego i niegospodarstwa zjada…“ A więc nie starczy „pocieszać się nadzieją lepszych czasów“, ale trzeba liczyć się z tym faktem, że „z przeszłości pozostały nam tylko miedziaki, a obecność w rezultacie za pracę znowu daje miedziaki…“ Najważniejsze, wedle Szamarzewskiego, decydujące zagadnienie polskiej polityki gospodarczej, polega na wynalezieniu sposobu wydobycia społeczeństwa ze stanu proletaryzacji, wyjścia z epoki miedzianej — a przejścia do epoki złotej. Cała trudność naszego położenia polega na tem“, mówi, „że małymi groszami mamy ten sam cel osięgnąć, który kapitaliści z łatwością wielkimi zasobami zdobywają… że małymi kapitalikami musi nasz świat pracować — przywrócić sobie byt, mienie, sta-