Strona:Rus Jarema Kusztelan - Ks. Patron Augustyn Szamarzewski.pdf/88

 Ale Spółki pożyczkowe, chociaż przez inteligencję miejską były zakładane przeważnie dla rzemieślników, rozciągały się z czasem coraz więcej na okolicę i skłaniały się tą drogą coraz bardziej do charakteru ziemiańskiego, dając swemu ustrojowi zakrój według swych własnych potrzeb. Związek Spółek, zapoznawszy się z temi dążnościami, wziął się zrazu do zbadania i rozwiązania tego zagadnienia. Nie była to tak łatwa sprawa, jakby to dziś wydawać się mogło. Łamano sobie nieźle głowy w Komitecie nad pogodzeniem dwóch przeciwnych sobie pierwiastków i nie można było przyjść do zgodnego wyniku. Z takiej racji powstawały w łonie Komitetu i poza nim różne pomysły, jak podział Spółek na miejskie i wiejskie, zakładane po wsiach filji Spółek miejskich. Z tych rozmyślań powstał wreszcie Bank Włościjański, potem dążności Łyskowskiego do wytworzenia ze Spółek agentur Banku Włościjańskiego, podział Spółek na miejskie z ograniczoną odpowiedzialnością i na wiejskie z nieograniczoną odpowiedzialnością i różne inne mniej lub więcej szczęśliwe zamysły — a świadczące o niedostateczności Spółek, zorganizowanych wyłącznie według systemu Szulce-Delicza.
 Szamarzewskiemu były wszystkie te dążności znane tak samo jak potrzeby Spółek, które poznał najpierw w swej Spółce Średzkiej. Doświadczenia, poczynione u siebie, nastręczyły mu uwagi, jakim dał wyraz w swem przemówieniu na zebraniu z d. 28-go stycznia 1872-go r., zwołanego z okazji założenia hipotecznego Banku Włościjańskiego. Tu szedł z tymi, co byli za połączeniem w Spółkach „wsi z miastem“, a czyniąc zadość potrzebom włościjan, przemawiał za „zniżeniem procentów od pożyczek, za powiększeniem terminu dla pożyczek włościjańskich najmniej na ½ roku“, nie radził atoli dawać włościjanom pożyczek li tylko na podstawie weksli, „bo wtedy wezmą na hipotekę pożyczkę z Meiningen, a Spół-