Strona:Rus Jarema Kusztelan - Ks. Patron Augustyn Szamarzewski.pdf/85

powodzenie swych planów, jest do r. 1877-go głównym i przeważnym wyrazem centralizacji. Liczba Spółek, skupiających się około Banku Włościjańskiego, wynosząca zrazu przeszło 30 wzrasta do przeszło 40 i obejmując około połowę wszystkich Spółek wogóle, pozostaje na tej wysokości aż do końca tego okresu. Dopiero ostatnie lata tego okresu, dzięki współdziałalności wszystkich czynników życia spółkowego, identyfikują co do liczby coraz więcej Związek z Bankiem Włościjańskim, z większem nawet zaakcentowaniem po stronie organizacji związkowej. W tych latach liczba Spółek, połączonych tak w Związku, jak skupionych w Banku Włościjańskim, przekracza 40 i dochodzi do szczytu — co do Związku w r. 1879/1880 z liczbą 48, a co do Banku Włościjańskiego w r. 1878 z liczbą 45.
 Równocześnie z tą tendencją do centralizacji zwiększa się liczba Spółek pożyczkowych wogóle. W Księstwie Poznańskiem i w Prusach Zachodnich także w r. 1878-ym dochodzi do największego rozwoju, bo jest już wtedy 85 Spółek pożyczkowych. Jest to wogóle punkt najwyższy, do jakiego doszły Spółki pożyczkowe w swym rozwoju podczas działalności patronackiej Szamarzewskiego.
 W tym samym stosunku, co liczby Spółek, rozwija się liczba członków, jako też majątek własny i obcy Spółek. Aczkolwiek sprawozdania związkowe, złożone z liczb przypadkowych, nie dają wiernego poglądu na stan rozwoju ani Spółek wogóle, ani Spółek w szczególe związkowych, wszakże liczba na jedną Spółkę w przecięciu obliczona, wykazuje prawidłowy, coraz szybszy, a zwłaszcza z końcem okresu postępujący rozwój zewnętrzny i wewnętrzny z coraz większą korzyścią dla członków spółkowych i społeczeństwa.
 Wobec takiego postępu, uznanego powszechnie, mógł był ks. Szamarzewski już w pierwszych latach swej dzia-