Strona:Rus Jarema Kusztelan - Ks. Patron Augustyn Szamarzewski.pdf/34

pożyczkowej. Pod wpływem jego zasad przemienia się Kasa średzka, jako jedna z pierwszych u nas, w Spółkę zapisaną i korzysta z nowego prawa o Spółkach, wydanego dnia 27-go marca 1867-go r. Przejęty zaś dalekim celem, jaki wytknął Spółce Średzkiej, a niezrażony sarkaniem i publicznemi zaczepkami, usiłuje jak najbardziej rozszerzyć ramy jej działalności. Wobec tego przeprowadza różne swe pomysły. Tak powstaje myśl „instytucji mężów zaufania“, której zadaniem było pośredniczenie między publicznością a Zarządem, i werbowanie członków, przyjmowanie depozytów, wniosków o pożyczki, itd. Myśl ta nie była nowa, znalazłszy urzeczywistnienie za sprawą dr. Zielewicza w ruchliwej o te czasy Spółce Kłeckiej, ale o tyle niezwykłą i oryginalną, że wprowadzała do instytucji spółkowej nowy element, dotąd nieużywany. Szamarzewski nie posługuje się w swej instytucji księżmi, lekarzami, sędziami, ziemianami, przemysłowcami itp. inteligencją, ale wciąga do niej poraz pierwszy warstwy ludowe, mianowicie „listowych i kominiarzy“. Za pomocą tego najruchliwszego z pewnością elementu, bez którego żaden dom, żadna rodzina obyć się nie może, osięga korzyści, których gdzieindziej nie było. To też dzięki takim itp. usiłowaniom rośnie Spółka Średzka, rozszerza się i ogarnia swym wpływem nietylko warstwy miejskie, ale niemniej włościjańskie, przyjmuje coraz więcej członków z poza miasta i doprowadza do tego, że liczba zamiejscowych przewyższa wkrótce liczbę miejscowych. W końcu roku 1872-go stosunek ten przedstawia się jak 2,3 do 1 i odtąd zmienia się ustawicznie na korzyść zamiejscowych.
 Taki obrót Spółki wymagał oczywiście zmian we wewnętrznym ustroju spółkowym, co, rzecz jasna, nie mogło się odbyć bez starcia i sporów. Wówczas, gdy harmonja wewnętrzna psuć się zaczęła, wystąpił Szamarzewski w roli pośrednika, powagą swej osoby łagodząc