niemieckich, nie były zatem uzasadnione we wszystkiem. O ile chodzi zaś o krzewienie Spółek, to rezygnacja z tworzenia nowych Spółek była koniecznością, od której Szamarzewski, nie chcąc działać lekkomyślnie, nie mógł był w ówczesnych warunkach odstąpić. Pominąwszy bowiem coraz więcej dający się we znaki brak ludzi odpowiednich na członków do Zarządu, dochodził jeszcze niemniejszy brak kredytu spółkowego dla Spółek powstających i początkujących, kredytu, którego w pierwszym okresie dostarczał należycie Bank Włościjański. Wobec takich braków Szamarzewski przenosił nad krzewienie Spółek, które nie miałyby podstawy realnej, reorganizację związkową, któraby braki usuwała, nową rzeczywistą stworzyła centralę i tym sposobem przygotowała grunt silny i tem pewniejszy dla powstania w przyszłości nowych Spółek.
Dla oceny drugiego okresu działalności Szamarzewskiego pozostanie logika liczb bilansowych podstawą najpewniejszą. A poucza ona, że, mimo zastoju w krzewieniu spólnictwa ludowego, Spółki wykazały na ogół postęp pod każdym względem. Ten ich rozwój szczególnie skłaniał Szamarzewskiego do przeprowadzenia reformy związkowej. Jeżeli w latach późniejszych cała organizacja związkowa ze swą nową centralą i Spółkami, mimo wielkich trudności, ostatecznie tak składnie funkcjonowała, to niemałą zasługą jest właśnie jakość rozwoju tego drugiego okresu działalności Szamarzewskiego, który Spółkom dostarczył tak pod względem absolutnym jak relatywnym, najwięcej członków i kapitału własnego i obcego, tj. depozytów.
∗ ∗
∗ |
Taki rozwój Spółek nie mógł był pozostać bez wpływu na zakres działalności Szamarzewskiego. Wszak-
