Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/443

– 397 –

gunami jest przestrzeń martwa czyli obojętna. Bieguny nie są jednakiéj natury, lecz owszem zachowują się przeciwnie względem tych samych biegunów innego magnesu. Czyli tłumacząc się jaśniéj, bieguny różnoimienne przyciągają się do siebie, a jednoimienne, odpychają.
 Jeżeli igłę magnetyczną podeprzemy w środku jakim ostrym sztyfcikiem i pozostawimy ją swobodnemu własnemu wahaniu, to takowa przybierze natychmiast względem ziemi pewien kierunek, z powodu, że ziemia jest sama, magnesem; a mianowicie, połowa igły skieruje się na północ, a druga połowa na południe ziemi, to jest: północny biegun magnesu przyciągnie do siebie biegun południowy; a biegun południowy magnesu, przyciągnie biegun północny igły. Widzimy więc tutaj znowu powyżéj rzeczone zjawisko: że bieguny jednoimienne odpychają się od siebie, a przyciągają różnoimienne.
 Jeżeli do magnesu zbliżymy kawałek żelaza, to magnes udzieli żelazu swego magnetyzmu, czyli że to ostatnie stanie się magnetyczném i w powyżéj opisany sposób przyciągniętém będzie do magnesu; lecz oddaliwszy magnes od żelaza, to takowe utrącą znowu magnetyzm. Jeżeli jednak stal zahartowaną namagnesujemy, to takowa po większéj części zatrzymuje swój magnetyzm. Stopień tego magnetyzmu, jaki magnes stalowy zatrzymuje po silném namagnesowaniu, nazywa się jego nasyceniem.
 Nie tylko przez zetknięcie czyli za pomocą udzielania można tworzyć magnesy, ale także przez pociągnięcie żelaza stalą magnetyczną. Cienkie sztabki stalowe można namagnesować bardzo prostym sposobem: pociągając sztabkę jednym i tymże samym biegunem silnego magnesu w tymże samym kierunku; a jeszcze lepiéj, jeżeli połowy sztabki od środka pociągamy w jednym kierunku jednym biegunem magnesu, a drugą połowę w przeciwnym kierunku, drugim biegunem tegoż samego magnesu. Koniec tak pociągniętéj połowy biegunem północnym, stanie się biegunem południowym,