Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/444

– 398 –

a drugi koniec sztabki pociągnięty biegunem południowym magnesu, będzie biegunem północnym.
 Ułożywszy na sobie kilka sztucznych magnesów z jednoimiennemi biegunami, to utworzy się tak zwany: magazyn magnetyczny.
 Pod wyrazem elektromagnetyzm należy rozumieć wzajemne działanie na siebie elektryczności i magnetyzmu, jako téż obudzanie magnetyzmu za pomocą prądu elektrycznego.
 Prąd elektryczny nie tylko wywiera wpływ na kierunek magnesów, ale obudzą także magnetyzm w żelazie miękkiém i stali, które to zjawisko odkrył dopiéro Arago w r. 1820. Chcąc się o tém dowodnie przekonać, obwija się drut żelazny lub miedziany wełną lub jedwabiem, okręca się takowy spiralnie około podkowy żelaznéj albo stalowéj i puszcza się po tak odosobnionym (izolowanym) drucie, prąd elektryczny. Jest to niezmiernie ważném odkryciem dla telegrafii, że stal przez takie postępowanie staje się zwolna magnetyczną, czyli staje się magnesem; gdy żelazo miękkie nie posiadające w swym składzie węgla, utrącą prawie natychmiast magnetyzm, jak tylko prąd elektryczny po drucie cyrkulować przestanie.
 Jeżeli na figurze 150, m przedstawia podkowę żelazną, około któréj obwinięty jest drut odosobniony powyżéj podanym sposobem, to jest na obudwóch ramionach podkowy w kierunku na prawo, i jeżeli prąd elektryczny dodatny, wpuszczony końcem a wychodzi przy b, to przy a powstaje biegun magnetyczny południowy, a przy b biegun północny; kotwica żelazna A będzie przyciągniętą i stan jéj taki będzie trwał dopóty, dopóki będzie krążył prąd elektryczny po drucie. Jeżeli zaś drut obwiniemy około ramion podkowy w kierunku na lewo, i wpuścimy prąd przy a również dodatni, to utworzy się przy a biegun północny, a przy b biegun południowy, czyli innemi słowy: kiedy spiralę zwiniemy na prawo, powstaje zawsze w tym końcu, którym wchodzi prąd dodatni, magnetyczny biegun południowy; a jeżeli nawiniętą będzie w lewo, magnetyczny biegun północny.