Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/430

– 384 –

156. Co to jest elektryczność i jakie są jéj własności?

 Bardzo wiele ciał potartych innemi ciałami, otrzymują własność: że lekkie przedmioty, jak skrawki papieru, kulki korkowe lub bzowe przyciągają i napowrót odpychają. Przyczynę tego zjawiska, które już starożytni na bursztynie dostrzegli, nazywają powszechnie elektrycznością, od greckiego wyrazu elektron, oznaczającego bursztyn, jeżeli zaś to zjawisko w skutek tarcia powstało, nazywa się elektrycznością tarcia. Elektryczność tarcia objawia się w rozmaity sposób, stósownie do natury potartego ciała. Jeżeli np. pocieramy szkło jedwabiem, to szkło będzie lekkie ciałka przyciągać, lecz po zetknięciu się z niemi, znowu je napowrót odepchnie; ale tak odepchnięte ciałka, jedwab′ znowu do siebie przyciągnie. Żywica potarta wełną, zachowuje się tak samo jak jedwab′, gdyż ciałka odepchnięte przez szkło, zostaną przyciągnięte przez żywicę i odwrotnie. Ztąd zatém wypływa, że szkło i żywica pocierane jedwabiem i wełną, przyjmują różny stan elektryczności i objawiają przeciwne skutki; piérwszą, czyli elektryczność szklaną, nazywamy elektrycznością dodatnią (+ E), drugą zaś czyli żywiczną, nazywamy elektrycznością ujemną (— E). Obie te elektryczności, przyciągają się zawsze wzajemnie do siebie i równoważą się przy zetknięciu się ciał, jeżeli są równego napięcia, do tego stopnia, że nastąpi wtedy między niemi stan nie elektryczny czyli obojętny. Przypuszczają więc dla tego fizycy, że we wszystkich ciałach ukryte są dwa przeciwne płyny elektryczne, które przez potarcie rozdzielają się w ten sposób: że jeden rodzaj elektryczności przechodzi do ciała tartego, a drugi do ciała trącego. Jeżeli szkło pocieramy jedwabiem, to elektryczność dodatnia przechodzi w szkło, a ujemna w jedwab′. Można więc rozmaite ciała ustawić w pewien szereg, czyli taki łańcuch, że każde ogniwo tego szeregu, potarte przez swojego następnika, stanie się dodatnio, a przez poprzednika ujemnie elektrycznem. Szereg ten nazywa się: szeregiem należenia i przedstawia się tak: