Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/72

rozdrobnione plemię, które my podług jego głównej gałęzi określamy imieniem Samnitów; jezyk ich t. zw. oskijski (lingua osca), pokrewny łacinie — był wówczas najbardziej rozpowszechniony w ltalji i miał znaczenie daleko większe niż łacina.
 Z tym ludem Samnitów zetknął się Rzym wówczas, gdy w nim zapanował spokój wewnętrzny. Powód był bardzo podobny do tego, który w swoim czasie wywołał wyprawę Gallów.
 Na południe od Lacjum rozciąga się wzdłuż morza najżyźniejsza równina całej Italji, do dziś nazywana «Szczęśliwą Kampanją». Teraz panuje w niej u stóp Wezuwjusza Neapol; ale wówczas owo miasto nadmorskie było kolonją grecką, stolicą zaś Kampanji była leżąca nieco bardziej ku północy Kapua. Niegdyś założyli ją Etruskowie; było to jeszcze w okresie ich potęgi. Ale teraz oddawna już — jak i w całej Kampanji — panowali wychodźcy plemienia samnickiego i zapomnianą mowę etruską zastąpił język oskijski. Kapua niedarmo była stolicą «szczęśliwej» Kampanji: zdobywszy ją, górale zakosztowali zbytku i wygód i odwykli od surowości poprzedniego życia żołniersko-roboczego.
 Teraz powtórnie Samnici zagrażali, że spłyną ze swoich gniazd góralskich, oczarowani pięknością błogosławionej doliny. Pierwszem miastem na ich drodze było Teanum, u samego podnóża gór. Teańczycy zwrócili się o pomoc do Kapui. Kampanowie — (tak się nazywali mieszkańcy Kapui) — nie byli przeciwni temu, by im dopomóc, ale nie ufali swym siłom. I oto, gdy Samnici, rozgniewani ich mieszaniem się w sprawę, posłali swoje oddziały również i przeciw nim — sami oni zwrócili się o pomoc do Rzymu.
 W Rzymie przybycie posłów kampańskich wywołało wrzenie. Samnici — toć przecie nie są żadne przybłędy, jak Gallowie, ale starzy dobrzy sąsiedzi Rzymian; toć Rzymianie mają z nimi układy sojusznicze. Dlugo radził senat; ale ostrożność wzięła górę. «Samnici, to nasi związkowcy — odpowiedziano posłom — my nie mo-