Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/533

republiki w walce przeciw zbuntowanemu prokonsulowi, na co tenże wyraził swą zgodę. Cezar jednak działał zwolna. Rok 50-ty minął na układach; nikt nie wierzył w możliwość wybuchu wojny domowej. Nadszedł dzień 10-go grudnia, w którym nowi trybuni rozpoczynali swe urzędowanie; wśród nich znalazł się znów gorący cezarysta, człowiek wielkiej przyszłości — Marek Antonjusz. Licząc na jego współdziałanie, Cezar posłał senatowi rzymskiemu list ultymatywny, raz jeszcze domagając się załatwienia wniosku Kurjona. List ten był odczytany na uroczystem posiedzeniu dnia 1-go stycznia 49-go roku. Ale tym razem Pompejańczycy lepiej przygotowali grunt: zgodnie z ich wnioskiem senat zażądał od Cezara, aby obie Gallje przekazał nowym namiestnikom; gdy zaś Marek Antonjusz zgłosił intercesję, obsypano go stekiem obelg i pogróżek tak, że przebrany za niewolnika, musiał uciec z miasta.
 Cezar znajdował się wówczas w Rawennie, najbardziej na południe wysuniętem mieście swej prowincji, z jednym tylko legjonem; prowincję tę oddzielała od właściwej Italji maleńka rzeczka o nazwie odtąd pamiętnej; Rubikon. Dowiedziawszy się o losach swego ultimatum, wypowiedział Cezar słynne po wieki słowa: Jacta alea esto, co dosłownie znaczy: «niechaj będzie rzucona kość (do gry)!» I przeszedłszy ze swym legjonem Rubikon, zajął najbliższe miasto italskie: Ariminum. Zaczęła się więc druga wojna domowa.
 Nie będziemy tu opowiadać szczegółowo jej przebiegu i oddzielnych epizodów. W wojnie tej nie można było poznać Pompejusza; gdzież się podziała jego zwykła stanowczość i szybkość działania — zalety, dzięki którym stał się bohaterem trzech części świata?
 Było rzeczą oczywistą, że krępuje go sztab senatorów, owi konsulary i pretorjusze, którzy sami będąc niegdyś dowódcami, źle wykonywali rozkazy naczelnego wodza. Od pierwszej chwili zaniechawszy obrony Rzymu, Pompejusz zaczął koncentrować swe siły w apulijskiej Lucerji; Cezar prawie bez przeszkód przeszedł Ita-