Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/486

publika. Wprawdzie odebrane przedtem trybunom prawo domagania się urzędów kurulnych zostało im przywrócone z pięciu laty; ale inicjatywy prawodawczej byli wciąż jeszcze pozbawieni. Pompejusz mocą swego prawa konsularnego przywrócił im ten przywilej, tak iż odtąd nanowo stało się możliwe przeprowadzenie projektów prawnych przez trybunów drogą «plebiscytu» bez uprzedniej zgody senatu. To też trybunat, jak wkrótce zobaczymy, odwdzięczył się należycie Pompejuszowi.
 Również środkiem zbyt surowym okazało się całkowite oddanie sądów stanowi senatorskiemu. Niewątpliwie sądy rycerzy, jak się przekonaliśmy, były nie mniej szkodliwe, ale nie należało z jednej ostateczności wpadać w drugą. Dowiodła tego w tym samym roku 70 sprawa namiestnika Sycyljj Werresa, który w nadziei na pobłażliwy sąd swych kolegów — senatorów w ciągu trzech lat bezczelnie rabował swoją prowincję. Cycero, rówieśnik Pompejusza, szczególnie się wsławił tem, że zdemaskował jego nadużycia i łupiestwa. Pod wpływem znakomitych jego przemówień «przeciw Werresowi» powstała nowa reforma organizacji sądowej: założono wszechstanowy sąd przysięgłych, w którym jedna trzecia część członków składała się z senatorów, druga — z rycerzy, trzecia — z przedstawicieli ludu. Wtedy wreszcie istotna sprawiedliwość przeniknęła do sądownictwa rzymskiego; zaufanie do sądów stało się wkrótce tak powszechne, że gdy ojciec późniejszego poety Horacego chciał synowi swemu pokazać wzór obywatela bez skazy, pokazywał mu jednego z sędziów.
 Te reformy zasługiwały na uznanie. Zato mniej godne były inne środki, za pomocą których Pompejusz chciał się odwdzięczyć tym, co popierali jego kandydaturę, zarówno rycerzom, jak popularom. Rycerzom przywrócił dzierżawy w prowincji Azji, nanowo sprowadzając poprzednie klęski na ten nieszczęsny kraj, co dzięki ustawom Lukulla wolniej już oddychał; popularom zaś przywrócił przydziały zbożowe, wywołując tem samem nowe źródło trudności dla skarbu. Nie należy wąt-