Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/431

ry miał rychło spaść, bo już w r. 83, i że sprawcą tego miał być właśnie Mitrydat. Wróżbici zaczęli mu zapowiadać panowanie nad całym światem.
 «Azja» w sprawach religijnych była zapewne najwrażliwsza z prowincji rzymskich; pierwsza powitała króla Pontu jako władcę świata. I rzeczywiście jego powodzenie było zdumiewające. Zaledwie Mitrydat albo raczej jego dwaj dowódcy, Grecy Archelaos i Neoptolem, rozpoczęli swój pochód przeciw wrogowi, gdy panowanie rzymskie runęło; wojska bityńskie i inne pomocnicze rozpierzchły się, Akwiljusz został okrążony i wzięty do niewoli, a cala prowincja z entuzjazmem witała swego oswobodziciela.
 Taki wynik przyniósł pierwszy rok wojny; prowincja Azja była dla Rzymu stracona. Barbarzyńska dusza Mitrydata obnażyła się tu w pełni: a więc tak slaby był ów Rzym, którego lękał się cały świat! Nieszczęsnego starca Akwiljusza rozkazał pieszo, lub na ośle, śród męczarni i szyderstw, prowadzić po wszystkich miastach prowincji, a w drodze powrotnej do Pergamu kazał mu wlać w usta roztopionego złota, mówiąc: «masz, nasyć się bogactwami Azji! Sam zaś, przybywszy do Efezu, drugiej stolicy prowincji, wydal rozkaz, aby wszyscy obywatele rzymscy z żonami i dziećmi zostali w pewien określony dzień wymordowani. Rozkaz ten został wykonany bardzo ściśle: około stu tysięcy Rzymian padło ofiarą «rozkazu efeskiego», podczas owej nocy Bartłomiejowej świata starożytnego.
 Nigdy jeszcze Rzym nie doznał tak straszliwego sponiewierania. Barbarzyńca mógł się na ten krok ważyć tylko dlatego, że uważał zagładę Rzymu za rzecz nieuchronną. Zapewne mniemanie jego nie było bez podstawy. Rzym w r. 88-ym, jak to widzieliśmy w opowiadaniu poprzedniem, znajdował się w ogniu rewolucji i nie mógł natychmiast stanąć w swej obronie. Mitrydat, oprócz silnej armji, posiadał także i flotę; nie tracąc czasu, przeniósł wojnę do Europy. Grecja również była tak nierozsądna, że dała się uwieść potędze przyszłego władcy świata;