Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/392

zabronił mu pokazać się na oczy. Młody Skaurus wrócił do legjonu i śmiercią bohaterską odkupił swą słabość.
 Rzecz prosta, że jako głowa szlachty podlegał on zażartym napaściom swych przeciwników politycznych, usiłujących wszelkiemi sposobami splamić jego dobrą sławę; ale te oskarżenia, które dostały się i do najnowszych dzieł historycznych, zbija jego sława pośmiertna i odgłosy tej sławy u Horacego, który Skaura umieszcza wśród bohaterów dawnego Rzymu, narówni z Regulusem i «rozrzutnikiem swej wielkiej duszy» — Pawłem.
 Skaurus był wodzem politycznym szlachty nobiliów; kulturalnym jej wodzem był Kw. Lutacjusz Katulus, którego kółko po śmierci Scypjona Mlodszego stało się ogniskiem dążeń filhelleńskich i humanistycznych; człowiek subtelny i wykształcony, co jednak nie przeszkodziło mu stać się jednym z dwóch bohaterów wspomnianej wojny północnej. Jak Skaurus, pisali on pamiętniki o swej działalności politycznej; jak Skaurus, ozdobił Rzym i Italję imponującemi i doniosłemi pomnikami o charakterze świeckim i religijnym.
 Wielką i trudną pracą ówczesnej epoki była ochrona północnej, alpejskiej granicy Italji od niespokojnych, przeważnie galickich plemion, zamieszkujących góry. Jednocześnie trzeba było, również dla ustalenia komunikacji lądowej z Hiszpanją, utworzyć na południu obecnej Francji «prowincję Gallje», której imię przetrwało dotąd pod mianem Prowincji, z głównem miastem Narbonem. Przez to stwarzała się zarazem potężna pomoc dawnej i wiernej sojuszniczce Rzymu, greckiej Massylji (dziś Marsylja), krzewicielce kultury helleńskiej pośród Gallów. Ale nie dość na tem: panowanie rzymskie spowodowało budowę znakomitych dróg wojennych, które nosiły nazwy od swych budowniczych, a drogi te — z kolei rzeczy — służyły za arterje dla kulturalnego obiegu krwi pomiędzy sercem całego tego świata, Rzymem, a jego dalekiemi kresami. Nie ulega skądinąd wątpliwości, że nobiles myśleli i o sobie, o możliwem powiększeniu przepychu swojego życia prywatnego. Strojne Karyny prze-