Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/391

tworzyli je oni w ten wspaniały pomnik ludzkiego rozumu, który stał się wychowawcą wszystkich późniejszych czasów aż do dni naszych. Gdyby epoka nasza nic innego nie wydała, oprócz obu Scewolów, to już przez to samo zasłużylaby na wdzięczną pamięć potomnych i zgładziłaby swoje grzechy zarówno świadome jak i mimowolne.
 Z tem wszystkiem Scewola-ojciec nie był głową tego pokolenia, które nastąpiło po śmierci Scypjona Mlodszego. Oficjalnie był nim do końca epoki M. Emiljusz Skaurus, pierwszy senator (princeps senatus), człowiek surowych starorzymskich obyczajów. Jakkolwiek był patrycjuszem, ale ż rodu podupadłego; zmuszony więc był na wzór «człowieka nowego* z trudem dochodzić do urzędów państwowych. Obrany edylem — jako człowiek niezamożny, nie był on w stanie wydać ludowi zbyt wspaniałych igrzysk, ale tak wielki był jego urok, jego auctoritas, — mówiąc niemożliwym do przekładu wyrazem łacińskim, — że wcale mu to nie zaszkodziło na późniejszej arenie jego działalności.
 Auctoritas jego była taka, że cenzorowie 116 roku zniewoleni byli obrać go pierwszym senatorem, jakkolwiek do tej chwili cenzorem nie był — przykład jedyny; ale i cenzura dostała mu się w czasie właściwym. O uroku tym świadczy również dumna obrona siedemdziesięcioletniego patrycjusza wobec oskarżenia, jakie rzucił na niego trybun ludowy Kw. Barjusz: «Kw. Barjusz oskarża M. Skaura, pierwszego senatora, o to, że ten dopomagał sprzymierzeńcom do rokoszu przeciwko Rzymowi. M. Skaurus, pierwszy senator, zaprzecza temu; świadków niema. Komu dacie wiarę, — Kw. Barjuszowi, czy Skaurowi?»
 Zawstydzony trybun zrezygnował z oskarżenia. Jakiemi zaś ofiarami zdobyty został ten urok, wykażą jego czyny podczas wojny północnej, o której mowa niżej, Sam Emiljusz Skaurus z powodu podeszłego wieku nie brał udziału w tej wojnie; syn jego wraz ze swoim oddziałem dał się wciągnąć do ucieczki. Natenczas ojciec