Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/334

nia się nawet przeciwko znacznie przewyższającej liczbie wrogów. Wodzem tego powstania stał się, z woli ojca, średni, najsilniejszy z pięciu synów, Judasz, zwany Machabeuszem, co oznacza «młot». Przezwisko to objęło także i jego braci; dlatego też nazywamy, powstanie, o którem mowa, «powstaniem Machabeuszów» (166).
 W tradycji Judejczyków przechowały się opowiadania o wielu bohaterskich czynach wojennych tej garści junaków, którzy potrafili zamienić początkową walkę partyzancką na prawdziwą wojnę, wojnę przeciwko licznym armjom nieprzyjacielskim; tradycja grecka jednak, jak już wspomnieliśmy, niestety, o tem milczy. To pewna, że ostateczne powodzenie Machabeuszów było możliwe dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności zewnętrznych. Antjoch Epifanes wkrótce po wybuchu powstania poległ; od jego śmierci zaczęły się niesnaski dynastyczne w rodzie Seleukidów, dzięki czemu Machabeuszom latwo było, popierając już to tego, już to | innego pretendenta, zapewnić swej ojczyźnie nietylko wolność kultu, lecz mniej lub więcej pełną niezależność polityczną.
 Szczególnie ciekawa dla nas, w tej wojenno-dyplomatycznej zawierusze, jest próba Judy Machabeusza zapewnienia swej ojczyźnie protektoratu Rzymu: «Juda, — opowiada o tem jego historyk Judejczyk — usłyszał o sławie Rzymian, że są silni i potężni i przyjmują wszystkich, którzy zwracają się do nich. W stosunku zaś do przyjaciół i do tych, którzy im zaufali, zachowują umowę, i wszyscy, którzy słyszeli ich imię, obawiają się Rzymian. Mimo wszystko żaden Rzymianin nie sięgał po koronę; stworzyli u siebie radę i stale, codziennie, stu dwudziestu ludzi obraduje nad wszystkiem, co dotyczy ludu i jego pomyślności. Co rok jednemu człowiekowi (nie jest to ścisłe) powierzają zwierzchnictwo nadsobą i władzę nad wszystkiemi swemi ziemiami; wszyscy słuchają jednego, i nie bywa między nimi zawiści ani zazdrości.» — «Rzym, mówi dalej tenże historyk, miłości-