Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/333

swoimy im to życie. Dlatego rozkazuję, aby w ich świątyni wzniesiono posąg Zeusa, aby obrzezanie było zniesione, zwoje ich zakonu odebrane i zniszczone, sabbaty zapomniane i aby ich zmuszano, nawet siłą, do jedzenia tych pokarmów, które dzięki swej głupocie uważają za szkodliwe dla siebie.
 I rozkaz królewski został spełniony.
 Szaleństwo to było od tego czasu stosowane bezskutecznie wiele razy, i pomimo to ludzkość nie chce korzystać ze wskazań historji, że wprowadzanie siłą religji, nawet najdoskonalszej, jest rzeczą niemoralną i bezowocną. Poczynanie Antjocha Epifanesa w tym kierunku stanowi przykład, zapewne nie pierwszy, lecz dla nas mimo to najwcześniejszy. Zamiary jego były uczciwe: był on przekonany o wyższośći swej helleńskiej religji nad wszystkiemi innemi.
 Posąg Zeusa Olimpijskiego przed kamieniem ofiarnym całopalenia — czyż istnieje coś piękniejszego, żeby wzbudzić uczucie religijne? Lecz Judejczycy nie uznawali objawienia boga w pięknie; religijność ich wyryła sobie inne łożysko, i wspaniały posąg, wcielenie proroczego marzenia Fidjasza, postawiony w ich jerozolimskiej świątyni, był dla nich jedynie <obrzydliwością». Zwyczaj obrzezania, który nawet śród światłych Judejczyków budził drwiny i skazany był najwidoczniej na zanik — skoro go zgóry zakazano, stał się nagle drogim i świętym. I wogóle groźba stworzyła miłość — milczącą w Jerozolimie, gwałtowną i buntowniczą w gminach wiejskich.
 W Modeinie wysłannik królewski, wzniósłszy ołtarz na sposób grecki, począł spraszać lud na ofiarę; nieśmiały wieśniak chciał już pójść za jego wezwaniem, gdy nagle rzucił się na niego starzec, gorliwy wyznawca religii ojców, jednem uderzeniem zabił chłopka, drugiem wysłannika, trzeciem zburzył ołtarz.
 Był to kapłan Matatjasz, ojciec pięciu synów; jego energiczny czyn stał się sygnałem powstania. Każdy, komu droga była wiara ojców, poszedł za nim i jego rodziną w spalone góry judejskie, dające możność bronie-