Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/258

komity Ptolemeusz III Ewergeta, a po nim zaczął panować jego niegodny syn Ptolemeusz IV Filopator (t. j. «miłujący ojca;» przezwisko to otrzymał dlatego, że zabił swoją matkę, nie zaś ojca). Znamy go już dostatecznie: sprawami jego państwa zarządzał wszechmocny minister Sosibjos, ale i ten bez potrzeby nie mieszał się do polityki międzynarodowej. Jednakże król ciekawie śledził wspaniały dramat na zachodniem Śródziemnomorzu; nie dożył do jego końca, ale zrozumiał, że przyszłość należy do Rzymu, i dlatego w testamencie właśnie Rzymowi powierzył opiekę nad swoim małoletnim synem, Ptolemeuszem V Epifanesem, owocem swego kazirodczego małżeństwa z siostrą Arsinoë. Od tej chwili Rzym występuje jako państwo opiekuńcze Egiptu, którego znaczenie coraz bardziej upada.
 Powróćmy jednak do początku omawianej epoki (t. j. 221 r.).
 Filip V macedoński, Attalos I pergameński, Antjoch III syryjski i Ptolemeusz IV egipski: oto królowie, których los wyznaczył jako świadków wojny Hannibalowej. Z tych królów jednak Filip był wladcą nie tylko swego królestwa macedońskiego, gdyż jego stryj Antygon pozostawił też w spadku hegemonję w związku achejskim wraz ze Spartą. To było jego piętą Achillesową. Od republik związku achejskiego dzieliły go ziemie związku etolskiego, nieprzyjazne zarówno względem Achejczyków, jako też Filipa. Sparta, która połączyła się z Achejczykami pod przymusem zwycięskiego Antygona, wkrótce po jego śmierci oderwała się od nich i przystąpila do Etolczyków. Przywrócona na jakiś czas władza królewska ustąpiła miejsca niesłychanej w Sparcie tyranji, która doprowadziła państwo do całkowitej ruiny; wogóle socjalno-ekonomiczny eksperyment Kleomena stał się dla Sparty początkiem wstrząsu, po którym nigdy już nie udało się przywrócić równowagi.
 Jeżeli teraz jednem spojrzeniem ogarniemy wszystkie wspomniane wyżej formacje polityczne w ich wzajemnym stosunku do siebie, to uderzy nas jedno prawo,