Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/240

odbyło się w Atenach założenie szkoły średniej; i Demetrjusz sam brał udział w jej organizacji. Szkoła ta nazywała się efebją. Pierwotnie była to początkowa służba wojskowa wewnątrz kraju dla młodych ludzi, którzy doszli do lat 15 — i trwała dwa lata: ale mniej więcej w zaznaczonym wyżej czasie zrodziła się myśl, by nadać jej charakter ogólnie kształcący. Efebów zbierano podług dzielnic (phylae), przyczem zwracano baczną uwagę na ich czysto obywatelskie pochodzenie; później — mówi Arystoteles, — ojcowie powołanych, zebrawszy się podług fil, składają przysięgę, potem zaś z każdej fili wybierają po trzech członków, starszych nad czterdzieści lat, takich mianowicie, których uważają za najzdolniejszych do opieki nad efebami; z pośród nich lud wybiera jednego z każdej fili, t. zw. sofronistę, a z ogólu Ateńczyków jednego nad wszystkimi, kosmetę. Ci kuratorzy, jeżeli tak można powiedzieć, zapraszali przedewszystkiem nauczycieli, zarówno więc mistrzów sztuki wojskowej, co było pierwotnem przeznaczeniem efebji, jako też i mistrzów wykształcenia ogólnego — retoryki, filozofji i t. d. Zorganizowana w ten sposób etebja zyskala powszechne uznanie i w samych Atenach, i śród obcych miast i krajów. Udział w uroczystościach ojczystych należał do obowiązków tej młodzieży, jak dawniej, tak też i obecnie; a przy radosnym charakterze obrzędowości greckiej można sobie wyobrazić wpływ tego udziału na młode dusze. Tu zawiązywano związki przyjaźni; nieraz spotykamy wyraz «Synephêboi» (towarzysze z efebji) i jako tytuł komedji w stylu Menandra. Później i cudzoziemcy zaczęli się starać o przyjęcie do tego korpusu młodzieży ateńskiej, a to by zyskać udział w jego duchowo radosnem życiu.
 W tymże czasie — prawda, nie wszędzie — również i szkoła niższa przeszła w ręce państwa: co zostało wywolane pewną koniecznością sakralną. Widzieliśmy, że w szkole niższej wychowańcy uczyli się także muzyki — gry na kitarze (kitharistikê), głównie zaś śpiewania przy dźwięku kitary (kitharôdikê); sztukę tę stosowano w służ-