Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/232

na wspaniały obraz Matki-Ziemi, która blaga o laskę dla swych synów. I tutaj matka protestuje przeciw zgrozie wojny.
 Idąc wgórę po schodach monumentalnych, docieramy do wspaniałych portyków jońskich, które niegdyś otaczały ołtarz... prawda owo «niegdyś» stosuje się też do samych portyków. Wewnętrzną stronę cokołu tylnego również zdobią wypukłorzeżby, wyobrażające mit o Telefie, bajecznym królu Pergamu. Rzeźby te, będąc znacznie późniejsze od gigantomachji, przedstawiają nam i sztukę wypukłorzeźby na dalszym szczeblu rozwoju, ale nie w duchu patetyczności: pod tym względem, jak widzieliśmy, niepodobna było iść dalej. Nie; ale gdy burzliwe sceny gigantomachji, zgodnie z tradycją epoki attyckiej, rozwijają się na tle próżnem, tło «fryzu Telefa» tworzą skały, drzewa, świątynie; słowem mamy tutaj tło krajobrazowe, które sztuka wypukłorzeźby przyswoiła sobie w epoce swego naiwnego dzieciństwa, nie rozumiejąc jeszcze trudności tego zadania, — z którego zrezygnowała w epoce klasycznej, słusznie zwęziwszy swe problematy, aby uzyskać większą doskonałość — i do którego powróciła teraz, gdy całkowite opanowanie środków technicznych dało jej prawo do tego. Nietrudno zmiarkować, jak owo tło krajobrazowe godziło się z tym nastrojem idyllicznym (sielankowym), który napotyka się również w poezji aleksandryjskiej naszej epoki hellenistycznej. Dla tego też liczne dochowane do naszych czasów wypukłorzeźby na tle krajobrazowem, — nazywamy je niezależnie od ich pochodzenia «wypukłorzeźbami aleksandryjskiemi» — doskonale ilustrują jeżeli nie oddzielne sceny Teokryta, to w każdym razie istotę jego poezji.
 Odkrycie pomników pergameńskich dało nam możność wprowadzenia w linję rozwoju rzeźby greckiej szereg znakomitych, ale rozproszonych posągów i grup, jak Laokoon, Afrodyta z Melos, Apollon Belwederski, atleta Borghese i t. d. Wszystko to są owoce tego samego drzewa. Ale zanim się pożegnamy ze sztuką Attalidów,