wyrządzonej szkody“ (βλάβης). Ale termin άδίκημα, „wszystko co się bez prawa dzieje“, nie jest w języku Diodora tak ścisły, jak w rzymskim prawniczym jezyku „crimen“ lub „delictum“; tem mniej użycie przezeń terminu βλάβη, t. j. damnum, wywołujące zobowiązanie do wynagrodzenia szkody, nie uprawnia nas do przyznania juryzdykcyi karnej opisywanemu przez Diodora kolegium. Hieroglificzne zaś dokumenty egipskie zaświadczają zgodnie, że juryzdykcye karną miały w starożytnym Egipcie w sprawach o zdradę stanu lub obrazę majestatu osobne przez faraona wydelegowane komisye sądowe, w sprawach o zwykle przestępstwa kryminalne izba „przysięgłych“ pod przewodnictwem naczelnika powiatu. Natomiast owa przez Diodora opisana izba trzydziestu była, jak zgodnie świadczą dokumenty z czasów faraońskich, wyłącznie kompetentną dla spraw cywilnych[1]. A jak przedstawia nam się kompetencya τού κοινο(ύ) δι(καστηρίου) na zasadzie dwóch tekstów z Magdoli? W Magd. 21. donosi powód, że mu bydlę zmarnowano, że je znalazł, kiedy je już kruki szarpały i t. d. Skargi powód jednakże nie zanosi ani o kradzież, ani o żadne inne przewinienie lub przestępstwo, nie żąda też ukarania pozwanego, a jedynie pozywa go o wynagrodzenie szkody poniesionej przez stratę bydlęcia (patrz str. 6). Sprawa ta dotyczy więc wyłącznie prawa prywatnego, do rozpatrywania jej wystarcza juryzdykcya cywilna. Strateg zarządza przesłanie jej do κοινό(ν) δι(καστήριον). Zupełnie tak samo ma się rzecz w Magd. 23. Pozew o zwrot pożyczki w wysokości 24 drachm. Strateg przekazuje sprawę do κοινό(ν) δι(καστήριον). Przeto, co do przysługującej im przedmiotowej kompetencyi: owi trzydziestu sędziowie z epoki średniego państwa i kolegium το(ύ) κοινο(ύ) δι(καστηρίου) z trzeciego wieku przed Chr. — zgadzają się ze sobą. Ale ten jeden moment nie uprawnia nas jeszcze do zrównania dwóch tych instytucyi, zwłaszcza jeżeli pozostanie on i jedynym momentem stycznym, jaki do dzisiaj stwierdzić możemy:
Owi trzydziestu, jako sąd rdzennie egipski, odwiecznym egipskiem rządzący się prawem, jeżeli istnieli jeszcze za Ptolemeuszów, byli niewątpliwie instancyą egipską, dla Egipeyan glównie przeznaczoną. Z dwóch tekstów, które nam świadczą o τό κοινό(ν) δι(καστήριον) co do osobowej kompetencyi sądu tego, nic pewnego na razie wywnioskować nie możemy; bo w Magd. 21 imiona stron już wcale nie zachowane, a w Magd. 23 dwaj Grecy czy Macedończycy: Dioskurides i Nikanor (to ostatnie zwłaszcza wśród Macedończyków pospolite imię) pozywają Egipcyankę; nic nas jednakże nie uprawnia do wniosku,
- ↑ O tym patrz E. Revillout Le tribunal égyptien de Thèbes, Rev. Eg. III l. c.
