Diodor to, co pisał, odnosił wyłącznie do τό παλαιόν, do wieków
odległych.
Jeden moment na oko ważny, przemawiający za tem, że trzydziestu κοινοί δικασταί a τό κοινό(ν) δι(καστήριον) jest to jedna i ta sama instytucya sądowa leży w tem, że nazwa jest bodaj niemal ta sama. Zapyta niejeden: dlaczegożby Diodor ową „izbę trzydziestu“ δικασταί κοινοί, jeżeli ta lub podobna jej nazwa nie była wówczas wśród Greków w obiegu? Przyjrzawszy się jednakże bliżej temu, co Diodor pisze i wziąwszy to dosłownie, przychodzimy do wniosku, że Diodor owych sędziów wcale tak nie nazywa, choć dotychczas tak wielokrotnie sądzono[1]; on po prostu tylko mówi, że trzy miasta egipskie po dziesięciu mężów wybierały i wspólnymi sędziami ich naznaczały, „mianowały“, άποδεικνύντες δικαστάς κοινούς. Z tego wcale nie wynika, żeby to kolegium sędziowskie czy to oficyalnie, czy wśród ludności tę nazwę było miało. To, że użyte tu
przez Diodora wyrażenie zbiegło się z nazwą tamtej instytucyi τού κοινο(ύ) δι(καστηρίου), jest rzeczą przypadku, który ma oczywiście swoje rzeczowe przyczyny i tem snadniej mógł wywołać i wywołał też zamięszanie i nieporozumienia. Tem silniej więc tutaj podkreślam, że u Diodora owo κοινοί δικασταί nie ma zgoła charakteru nazwiska, on równie dobrze mówi o nich nieco dalej „οί τρίακοντα“, i to jest tłumaczenie właściwej nazwy rodzimej, jaką kolegium to u Egipcyan miało „izba trzydziestu“. Ten moment więc na oko dość poważny, bo niby identyczne miano przemawiające za zrównaniem dwóch instytucyj sądowych, moment, który mógł łudzić niejednego — istnieć przestaje.
Zbadajmy, czy nie istnieją inne jak ie charakterystyczne znamiona uprawniające nas do tego zrównania. Jako najważniejsza może kwestya wysuwa się tu na plan pierwszy zakres kompetencyi obydwóch w mowie będących kolegiów sądowych. Jakąż kompetencyę miało kolegium sędziów trzydziestu opisane przez Diodora? Pozornie zdawaćby się mogło, że według Diodora mieli oni juryzdykcyę w sprawach karnych[2]; to też pod koniec przytoczonego na str. 1/2 ustępu z I. 75. mówi Diodor, że „powód po szczególe wypisał, o co przed sąd pozywa i jak się to stało i jak szacuje wielkość bezprawia (άδικήματος) lub
