stein swoje zadanie i z tego wychodząc stanowiska umiejętnie je rozwiązał, — chociaż pracą swą do zrozumienia Mickiewicza mało się przyczynił.
Mickiewicz był genialnym poetą, w tem jego wielkość i jako takiemu potomność pomniki stawia. Tak samo, jak nie żądamy od niego systemów filozoficznych ani estetycznych, tak też nie możemy żądać od niego polityczno-społecznych systemów. W ogólności praca nad każdym wielkim indywidualnym umysłem dąży do tego, by zaciekając się w ten umysł, pokazać „czystą treść człowieka;“ studjum nad społecznemi poglądami Mickiewicza zatem winno wziąć sobie za główne zadanie, orzeczenia jego ująć w całość, wykazać wewnętrzny ich związek i na tej zasadzie starać się we wnętrze jego zajrzyć. Oznaczenie stosunku Mickiewiczowskich pojęć społecznych do obcych poglądów, chociaż konieczne, schodzi przecież na plan drugi. Uważaliśmy za niezbędne powiązać poglądy społeczne z historjozoficznemi, bo rzecz jasna, ile te ostatnie w każdym historycznie kształconym umyśle na wyrobienie sądów społecznych wpływają.
Pracę naszę dzielimy na trzy części; za źródła do niej posłużą nam:
Księgi narodu i Pielgrzymstwa Polskiego,
Artykuły z „Pielgrzyma“ i inne z tego czasu — do części pierwszej,
Pierwsze wieki historji polskiej,
Prelekcje paryskie, — do części drugiej
Artykuły z „Trybuny ludów“ — do części trzeciej.
Uzupełnieniem tych głównych źródeł będą poezje i korespondencje poety.
