jakże duch mógł w ogólności stworzyć coś dającego się ująć zmysłami?
Wszelkie szperanie byłoby tu bezowocnem; wypadki historyczne świadczą najwyraźniej o rezultatach obu tych kierunków sprzecznych. Gdy Grek, aby się zbudować, gromadził się na kilka pełnych najgłębszej treści godzin w amfiteatrze, chrześcianin zamykał się na całe życie w klasztorze. Tam sąd wydawało zgromadzenie ludowe, tu rozstrzygała inkwizycya; tam państwo rozwijało się w demokracyę rzetelną, tu — w obłudny absolutyzm.
Obłuda jest w ogólności najbardziej uderzającym rysem, właściwą fizyognomią wszystkich wieków chrześciańskich aż po nasze czasy, a występuje ona z większą wyrazistością i bezwstydem w miarę, jak ludzkość, pomimo chrześciaństwa, odradza się ze swego nieprzebranego źródliska i dojrzewa do rozwiązania istotnego swego zadania. Natura jest tak silną, tak płodną w swej mocy niewyczerpanej, iż nie możemy sobie wyobrazić potęgi, któraby była w stanie osłabić jej siłę twórczą. Schorzały organizm rzymski zasiliła zdrowa krew świeżych narodowości germańskich i, pomimo przyjęcia chrześciaństwa, cechował nowych władców świata silny duch przedsiębiorczy,
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/53
Ta strona została przepisana.
