upodobanie do śmiałych wypraw i niczem nieokiełznana wiara w siły własne. Jak całej historyi średniowiecznej rysem najbardziej uderzającym jest zawsze walka władzy świeckiej z despotyzmem kościoła katolickiego, tak samo i duch artystyczny tego nowego świata, o ile się przejawiał, mógł się wyrażać tylko w walce przeciw duchowi chrześciaństwa. Sztuka chrześciańsko-europejskiego świata wskutek tego tkwiącego głęboko w jej wnętrzu nieubłaganego i nieuleczalnego rozłamu między sumieniem i instynktem życia, między imaginacyą a rzeczywistością, nie mogła objawić się w tej postaci, którą przybrała sztuka świata greckiego, jako wyraz doskonale harmonijnej jedności świata. Rycerska poezya średniowiecza, która, jak i sama instytucya rycerstwa, miała ten rozłam załagodzić, w najwybitniejszych swych tworach mogła tylko unaocznić całe kłamstwo takiego pojednania. Im wzbijała się ona wyżej i śmielej, tem stawała się widoczniejszą przepaść między życiem rzeczywistem a wyimaginowaną egzystencyą, między surowem i namiętnem postępowaniem owych rycerzy w życiu rzeczywistem a ich wyidealizowanem i czułostkowem pojmowaniem w dziełach sztuki. Życie realne, oparte na obyczajowości ludu, w pierwocinach swych szlachetnej i niepo-
