co najeźdźcom swoim, pokonawszy ich, nie daje powodu do oburzenia się, że takiemu przeciwnikowi ulegli, a na podległych sobie nie ściąga zarzutu sromotnego, jakoby mieli nad sobą pana niegodnego panowania. Wielkie znaki potęgi naszéj, któréj i na świadectwach piśmiennych nie zbywa, sprawią to, że teraźniejszy i przyszłe wieki podziwiać nas będą: tego pewni nie potrzebujemy żadnego Homera, żadnego mówcy chwalącego[1], którego słowa zachwyciłyby na chwilę, lecz treść ich, choćby najwygórowańsza, nie dosięgłaby jeszcze rzeczywistości. Do każdego morza i lądu wymogliśmy sobie odwagą naszą przystęp i zostawili wszędzie nieprzetrwałe pamiątki dobrodziejstw wyświadczonych przyjaciołom i klęsk zadanych nieprzyjaciołom naszym.“
„Za taką to ojczyznę, nie chcąc jéj sobie dać wydrzeć, walczyli szlachetnie mężowie ci i polegli i za taką powinien każdy, co ich przeżył, gotów być życie swe położyć.“
„Nad zaletami i wielkością ojczyzny naszéj dlategom się tak rozwodził, aby okazać, że nam wcale o co innego walczyć przychodzi, jak tym, którzy u siebie nic podobnego wskazać nie mogą; daléj aby udowodnić, że mężowie ci, na których uczczenie teraz mówię, są ze wszech miar pochwały godni. To, com powiedział, jest już pochwałą ich największą, albowiem sławić ojczyzny naszéj wielkość, jest to sławić tych i im podobnych mężów dzielność, będącą wielkości onéj przyczyną i zarazem ozdobą[2]. Mało znalazłoby się Hellenów, których pochwała, tak jak tych tu, zrównoważyłaby się z ich czynami. Sądzę, że kto tak, jak ci, skończył, męztwo i najprzód okazawszy i ostatecznie stwierdziwszy, dowiódł tém samém, że był mężnym.
Wszakże i u pośledniejszych zresztą ludzi[3], słuszna jest bohaterstwo ich w walce za ojczyznę dowiedzione wysoko poczytać: tacy śmiercią piękną zmazali plamy żywota swo-
