Mowę te przełożyłem na język polski w téj chęci, aby z nieskończenie szacownego dzieła Tucydydesa, jednę przynajmniéj i to najwalniejszą cząstkę udzielić czytelnikom polskim w tym kształcie, jakiby zdaniem mojém i dziełu samemu i językowi naszemu odpowiedział. Daleki od mniemania, jakoby przekład mój wolny był od usterków, podaję go nie za najlepszy, ale tylko za lepszy od tego, którego A. Bronikowski dokonał. A jeżelim téż w oddaniu myśli autora, na co głównie baczyć trzeba, nie jedno może popełnił uchybienie, pocieszam się tém, żem się jął rzeczy, któréj podołać już takiemu znawcy i miłośnikowi języka i literatury greckiéj, jakim był Cycero, nie łatwém być się wydawało. Co on o mowach publicznych Tucydydesa w ogóle mówi[1]: Ipsae illae (Thucydidis) conciones ita multas habent obscuras abditasque sententias, vix ut intelligantur, odnosi się niemniéj i do mowy pogrzebowéj Peryklesa. Jakkolwiek od czasów Cycerona Tucydydes znalazłszy tylu wydawców, kommentatorów i tłumaczy, odsłonił się nam i wyjawił prawie zupełnie, to jednak skargę podobną do téj, która się niegdyś z ust Cycerona wyrwała, szerzy i dziś jeszcze nie jeden uczony filolog. „Czytajno,” mówi jeden z nich[2], „mowę pogrzebową Peryklesa, a przekonasz się, że w niéj pełno trudnych do zrozumienia i ciemnych miejsc; chceszli w niéj niejednę myśl zgłębić, musisz słowa pojedyncze wielekroć i wielorako rozbierać i rozważać. Ja przynajmniéj wyznaję otwarcie, że chociaż mowy zawarte w pierwszych księgach Tucydydesa, dość często czytywałem, muszę jednak czytając je znowu po niejakim czasu upływie, wszystkie me myśli skupić i całą uwagę napiąć, aby je dobrze zrozumiéć.”
Bo téż Tucydydes skreślił i przeznaczył swe dzieło, nie dla pierwszéj lepszéj, ale tylko dla wybranéj klassy czytelników; nie dla samych tylko współczesnych, ale dla wszystkich następnych pokoleń; nie ku saméj tylko prze-
