Strona:PL Tegner - Frytjof.djvu/15

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

bieństwa do naszego nieśmiertelnego Adama, winniśmy uprzednio odsłonić scenę na której się akcya poematu odbywa, i wyjaśnić te żywioły duchowe, które interes akcyi podnoszą: to jest skreślić pobieżny zarys naprzód mythologii skandynawskiej, grającej wielką role w poemacie, potem instytucyj narodowych, z których, że użyję wyrażenia o tem Göthe’go, barwa romantyczno-dzika, ale zarazem i tkliwo-marząca wypłynęła.

II.
RZUT OKA
na mythologiją dawnej skandynawii.
„Introite, et heic Dii sunt.“
Lucretius[1].

Z wyobrażeń o Bogu, o stworzeniu świata, jego obecnem i przyszłem istnieniu, jakie pierwotni myśliciele skandynawscy, bądź z siebie, bądź zkądinąd wysnuli, a które późniejsi w księgach Eddami zwanych zamknęli, lubo trudno ułożyć jednolitą całość organiczną, nad którą do dziśdnia, z rozmaiłem powodzeniem, uczeni starożytności północnych badacze pracują, poważamy się atoli skreślić obraz mythologii skandynawskiej w ogólnym, treściwym zarysie, jaki się z obojej Eddy poznać daje. Nie wdając się wszakże w dociekania, czy system teognozii północnej, jakkolwiek wiele wyobrażeń wschodnich w sobie zawierający, wypłynął niepośrednio z dualizmu zoroastrycznego (walki Dobra ze Złem — Ormuzda z Ahrymanem), do którego zdaje się mieć wielkie podobieństwo, czy z buddajskiego (walki Ducha z Materyą — Nirwany z Sansarą),

  1. Przypis własny Wikiźródeł Introite, [nam] et heic Dii sunt (łac.) — motto wzięte z dramatu Natan mędrzec (niem. Nathan der Weise) Gottholda Ephraima Lessinga, który przypisywał ich autorstwo nie Lukrecjuszowi, jak tutaj, ale Gelliuszowi; de facto jest to fragment z łacińskiego przekładu traktatu Arystotelesa pt. O częściach zwierząt (łac. De partibus animalium) (I, 5 [645a]), w którym tenże wskazuje na pochodzenie tych słów od Heraklita. W przekładzie zespołu Wikiźródeł brzmi on: Wejdź, [bowiem] i tutaj są bogowie; por. Arystoteles, De partibus animalium, tłum. William Ogle, Clarendon Press, Oxford 1911, sekcja 645a.