ry[1] i wzajemna trwoga dzieli. Dalsze ziemie zakrąża Ocean, pełen ogromnych zalewów i wyspów niezmiernej wielkości,[2] gdzie nieznajome nam pierwej z królami swoimi narody, świeża wojna odkryła[3]. Ren z przerwanego i niedostępnego Retejskich gór wierzchołka spadłszy, nachyla się nieco ku zachodowi, zkąd
- ↑ Mowa tu o górach węgierskich, od Presburga ku województwu krakowskiemu rozciągnionych. Te dzieliły Germanów od Sarmacyi zagórnej, to jest z tamtej strony Tatrów w Węgrzech rozciągnionej ku rzece Tyssa, za którą siedzieli w sąsiedztwie Dakowie, poczynając się od Siedmiogrodu aż ku Czarnemu morzu. Tacyt kładzie te góry za granice Germanii około Dunaju, czyli narodu szczególnego Kwadów. Dalszej zaś Germanii po nad-Wiślu ku morzu ciągnącej się, nie położył innych granic, prócz wzajemnej bojaźni mutuus metus, a to podobno dla niedokładnej wiadomości, jeśli Wisła była ścianą dzielniczą tych narodów, czyli Germanowie byli tejże krwi z Fennami, Peucynami i Wenedami, którzy z tej strony Wisły siedzieli, jako sam mówi w roz. 46.
- ↑ Rzymianie, równie jak Grecy, nie mając znajomości krajów północnej Europy, częstokroć pół wyspy, czyli ziemie cząstką tylko swoją lądu trzymające się, a wreszcie morzem oblane, brali za wyspy. W tem mniemaniu u nich była Skandynawia, gdzie teraz Szwecya z Norwegią, także Enningia czyli Fenningia, teraz Finlandya.
- ↑ Nietylko Rzymianie nie znali, chyba z powieści, tych północniejszych wyspów, ale ani pobliższych sobie krajów Sarmatów, Bastarnów, Roxolanów, Daków, Scytów, morzem czyli Oceanem w ogólności od północy oblanych. Tacyt powiada, że ich świeża wojna odkryła, recens bellum aperit. Tę wojnę toczył Plautius Elianus około roku po Chrystusie 62 i 63 za Nerona, jako widzieć w napisie starożytnym podanym od Wulpi in veteris Latio, w tomie X, a w Piranesi Antichita Romana Tabl. IX, w te słowa: „Propraetor Mesiae, in qua plura quam centum millia ex numero Transdanubianorum ad praestanda tributa cum conjugibus ac liberis et principibus aut regibus suis traduxit; motum orientem Sarmatarum compressit;
była naówczas w granicach swoich. Germania Transrhenana, poczynająca się od Renu rzeki na wschód. Miała zaś ona na zachód Ren pomieniony z narodem Gallów czyli Gallią belgicką, która wyższą i niższą Germanią ponad Renem zajmowała; na południe rzekę Dunaj z Windelicyą, Recyą i Pannonią, gdzie teraz Gryzonowie, Szwajcarya, część Bawaryi i Austryi; na wschód rzekę Wisłę z Sarmatami i Dakami; na północ Ocean z wybrzeżami, czyli golfami swojemi, jakie są, golf Botnii i Finlandyi.
