Strona:PL Siedlecki - Spadochronowy lot niektórych owadów.pdf/11

w doskonałej postaci u podzwrotnikowych kręgowców. Najprostszymi organami czepnymi są u nich odnóża albo cale działające jakby jeden wielki hak (n p. chwytne odnóża małp), albo też opatrzone silnymi hakowatymi pazurami (n. p. palce niektórych jaszczurek). Drugim rodzajem czepnych organów u kręgowców są palce, opatrzone płatkami o bardzo zawiłej budowie, pokrytymi delikatnymi włoskami nabłonkowymi a zakończone pazurem; tego rodzaju narządy, które stanowią kombinacyę aparatu adhezyjnego z czepnym pazurkiem, występują u jaszczurek rodziny Geckonidae (16). Wreszcie mogą u nadrzewnych kręgowców występować aparaty adhezyjne bez pazurków, t. zw. przylgi, przylepiające się do gładkich przedmiotów; najlepszym ich przykładem są przylgi żab, a zwłaszcza jawańskiej żaby latającej (Lihacophorus reinwardtii Boie) (26, 28).
 Narządy, służące do lotu spadochronowego i do bujania w powietrzu bez skrzydeł, są u kręgowców zbudowane według dwojakiego typu.
 Najprostszym rodzajem tych organów, co prawda niebardzo doskonałym, są rozszerzone błony pływne, dochodzące do tak znacznych rozmiarów, iż ułożone równomiernie około ciała i szeroko rozpostarte, tworzą płaszczyznę lotną, zapomocą której zwierzę zwalnia chyżość upadku, a nawet może zmienić kierunek spadania. Dobrze rozwinięte tego rodzaju narządy istnieją tylko u żaby latającej (Rhacophorus reinwardtii).
 U innych nadrzewnych kręgowców jako błony lotne działają fałdy skóry, t. zw. patagia, biegnące bądź nieprzerwanym pasem od głowy do ogona wzdłuż boków ciała, bądź też rozwinięte tylko w kilku miejscach tułowia (Galeopithecus, Pteromys, Sciuropterus itd.). Fałdy skórne mogą otrzymać podporę szkieletową przez wrośnięcie żeber do ich wnętrza, a wówczas można je uważać za rozszerzone i bardzo spłaszczone boki ciała; budowa i ułożenie naczyń krwionośnych oraz naczyń limfatycznych w błonach lotnych u Draco zupełnie uprawnia do uważania tych organów za rozpłaszczone wysterki boków ciała (27). Wyłącznie na spłaszczeniu, rozszerzeniu i równoczesnem zagięciu ciała w podłużną rynienkę polega urządzenie, służące wężom latającym (Chrysopelea i inne) do lotu spadochronowego.
 Jest rzeczą charakterystyczną, że u nadrzewnych kręgowców obok aparatów lotniczych występują bardzo często doskonale rozwi-