Aurelijusa, przeto zdaniem Ungera dziełko Florusa powstało koło roku 167. – Przyznajemy, że Florus wyraża się w przytoczonym ustępie zwięźle, nie widzimy jednak, jakoby pozostawiał wielkie wątpliwości co do znaczenia owych słów. Bo przede wszystkiem, jeżeli i przed tem i po tem zdaniu jest mowa tylko o walkach, coby skłoniło pisarza, dbającego o układ i wrażenie, do zmienienia ogólnego tonu przedstawienia, zwłaszcza że określanie granic nie jest w jego zwyczaju i dziwnem to się wydaje, dla czego miałby autor dla porównania z Carrhae niedaleko Eufratu położonego uciekać się aż do tak dalekiego, bo cała długościa Etruryi od Tybru oddzielonego Faesulae – przecież nadawało się do tego bardzo dobrze Weji lub inne bliższe miasto. Słusznie już starsi wydawcy (Salmasius, Duker, Titze) a za nimi O. Jahn (Praef. pag. XLVI) twierdza, że w słowach tych mieści się porównanie dawnych walk z póżniejszemi. Gdybyśmy jednak rozumieli przez Faesulae owo północne miasto etruskie, nie moglibyśmy żadną miarą odeprzeć uzasadnionego zarzutu Ungera, że przecież to Faesulae nie było wówczas wcale rzymskiem polem bitwy. Trudność ta znika, jeżeli kwestyjonowaną nazwę odniesiemy do jakiejś miejscowości blisko Rzymu, a wymaga tego sama natura opisu, który obejmuje zresztą tylko nazwy latyńskie, jak Tibur, Praeneste, Aricia, Fregellae i inne. Domagał się tego wydawca Duker a znakomity krytyk J. N. Madvig (Advers. crit. III 250) zmienił Faesulae na Aefulae, by usunąć rażącą niemożliwość. Zwracamy uwagę na charakterystyczny fakt. Niezależnie od naszego miejsca przypuszczają komentatorowie Salustyjusa, że przez ager Faesulanus, na którem ma stanąć Katylina (Catil. 43, 1), trzeba rozumieć niedalekie miejsce w okolicy Rzymu, bynajmniej zaś nie dzisiejsze Fiesole lub, jak niektórzy chcieli, jakieś Faesulae koło Clusium w Etruryi. Przypuszczenie to nabiera większego znaczenia, jeżeli w ślad za Opitzem (Fleckeisen’s Jahrbücher 1886, str. 432) porównamy oba miejsca Salustyjusa i Florusa, które w ten sposób wzajemnie się wspierają. Nasze więc Faesulae, jak Salustyjusowe, to gdzieś niedaleko Rzymu – a w takim razie łatwiej dać odpowiedź na pytanie, jakie jest tertium comparationis między tem Faesulae a mezopotamijskiem Carrhae.
Faesulae należy do zdobyczy rzymskich, porównać je zatem można tylko z inną zdobycza. Więc niepodobna, jak to czyni Jahn, myśleć o sromotnej klęsce Krasusa pod Carrhae[1], ale, jak sądzę, należy ze
- ↑ Przysłówek „nuper“ (quod Carrhae n.) ma bardzo względne znaczenie: wyraża się przezeń czas i bardzo bliski i bardzo daleki. Cicero de nat. deor. II 50, 126 quae nuper, id est paucis ante saeculis, reperta sunt; por. uw. M. Müllera do Liwijusa, Praef. §. 12 (r. 1888) i Schoemanna do Cycerona, de nat. d. II 5, 14. Zapoznają te funkcyję
