|
|
volutionibus inscriptum. Operi ipsi praemisimus, quum hanc Praefationem; tum Vitam N. Copernici. Addidimus deinde aliquot Appendices; eaeque sunt:
1. Summa novae de mundo doctrinae in modum narrationis ad usum Joannis Schoneri, a Georgio Joachimo Rhetico, discipulo et amico Copernici scripta, qui Wittenbergae professor Matheseos, munere deposito, anno 1539 Frauenburgum profectus, ut ad utilitatem suam Copernici lumine et disciplina uteretur, apud eum commorans, librum hunc seu Primam narrationem de nova doctrina mundi confecit. Quod opusculum primum anno 1540 (id est tertio anno ante librum de revolutionibus) Gedani apud Franciscum Rhodum (2) editum, in eum finem conscriptum videtur, ut animi tanquam praepararentur ad novam doctrinam de mundo intelligendam. Et erat Rheticus inter aequales Copernici et maximus ejus admirator, et qui optime, quantum ejus doctrinae tribuendum esset, intelligeret. Quapropter Tidemannus Gisius, Episcopus Culmensis et familiarissimus Copernici, commisit ei librum manuscriptum Norimbergae typis excundendum. Rheticus autem id munus curae Andreae Osiandri demandavit, qui, ut videtur, eo consilio usus, ut animi nova doctrina incitati mitigarentur, omisso nomine pauca Copernici rationi disciplinaeque non consentanea ita praefatus est, ut novam doctrinam ut hypothesim quandam proponeret, ipsam vero Copernici praefationem omisit, quae in libro manuscripto Pragae integro conservato exstans, hac nostra editione (pag. 10—12) primum in lucem prodit, et ita quidem ornata, ut literas scripturae assimilaverimus et expresserimus.
2. Praefatio Trigonometriae Copernici praemissa, vel potius epistola ad Georgium Hartmannum, cui liber ille inscriptus erat, data, auctore eodem Rhetico, qui eam anno 1542 Norimbergae separatim typis excudendam curavit; ipsa Trigonometria, quae jam in capite XII, XIII, XIV libri I de revolutionibus exstaret, omissa. (pag. 545—547).
|
sobie opowiadania, przez Jerzego Joachima Retyka, niegdyś ucznia i przyjaciela Kopernika, któryto Retyk porzuciwszy katedrę matematyki w Wittembergu, w r. 1539 przybył do Frauenburga, ażeby z światła i nauki Kopernika korzystać, i tu przy nim bawiąc, ułożył niniejsze piérwsze opowiadanie o nowym układzie świata. Pismo to po raz piérwszy wydane zostało w r. 1540 w Gdańsku (2) u Franciszka Rhodus, a zatém na trzy lata przed ogłoszeniem dzieła o obrotach, i miało za cel jak się zdaje, przygotować umysły do przyjęcia nowego układu świata. Z pomiędzy spółczesnych Kopernika największy jego wielbiciel i najlepiéj cenić umiejący jego naukę, był Retyk. Jemuto Tydeman Gize, biskup chełmijski, najbliższy przyjaciel Kopernika, powierzył rękopis dzieła dla dania go do druku w Norymberdze. Retyk dopełniając tego zlecenia, powierzył nadzor wydania Andrzejowi Osyandrowi, który napisał bezimiennie przedmowę do czytelnika, na wstępie dzieła umieszczoną, niezgodną ani z myślami autora, ani odpowiadającą treści dzieła; zrobił to zaś jedynie dlatego, ażeby umysły przeciwne nowéj nauce złagodził, i nową teoryą jako przypuszczenie wystawił: co było przeciwném zamiarowi autora. Przedmowa zaś piérwotna Kopernika odrzucona, a znajdująca się przy rękopisie dzieła zachowanego w Pradze, tu się po raz piérwszy na stronnicy 10—12 ogłasza, z dołączeniem podobizny.
2. Następnie zamieściliśmy wstęp do trygonometryi Kopernika, albo raczéj przypisanie jéj Jerzemu Hartmanowi przez Retyka, który ją w Wittembergu w roku 1542 oddzielnie wydał, aleśmy opuścili sam wykład trygonometryi z tablicami, jako już rozdziałami 12, 13 i 14, Księgi I dzieła o Obrotach objęty (stron. 545—547).
|
