Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/849

Wystąpił problem z korektą tej strony.

wieku Górna Szkocja była jeszcze obrazem w minjaturze stosunków, panujących w całej Europie o 400 lat wcześniej. Gdy za czasów Steuarta zaczęto Gaelów wyganiać z ich ziem, to jednocześnie zabroniono im emigrować, aby w ten sposób zapędzić ich przemocą do Glasgow i do innych miast przemysłowych^[1].

Wystarczającym przykładem „metody“^[2], panującej w XIX wieku, są „czyszczenia“ księżny Sutherland. Zaledwie ta wyszkolona w ekonomji dama ujęła zarząd swych dóbr we własne dłonie, wnet postanowiła przeprowadzić radykalną kurację gospodarczą i przemienić w pastwiska dla owiec całe hrabstwo, którego ludność, pod wpływem poprzednich operacyj w tym samym rodzaju, stopniała już była do 15.000. W ciągu lat 1814—1820 systematycznie rujnowano i wypędzano owych 15.000 mieszkańców, stanowiących około 3.000 rodzin. Zburzono i popalono wszystkie ich wsie, wszystkie pola przemieniono w pastwiska. Żołnierze angielscy zostali odkomenderowani do tych egzekucyj i staczali istne bitwy z mieszkańcami. Jakaś staruszka spłonęła w chacie, której nie chciała porzucić. W ten sposób dama ta przywłaszczyła sobie 794.000 akrów ziemi,

↑ W roku 1860 wywłaszczonych zwabiono fałszywemi obietnicami do Kanady. Niektórzy z nich schronili się w góry i na sąsiednie wyspy. Ścigani przez policjantów, stoczyli potyczkę z nimi i zdołali im się wymknąć.
↑ „W okolicach górskich“, powiada Buchanan, komentator A. Smitha, w r. 1814, „dawny ustrój własności jest codziennie obalany gwałtem... Landlord, nie oglądając się na dzierżawcę dziedzicznego (i ta kategorja jest tutaj błędnie użyta!) oddaje ziemię najwięcej dającemu, i jeżeli ten jest gospodarzem postępowym (improver), to zaprowadza nowy system uprawy. Ziemia, dawniej usiana drobnemi zagrodami chłopskiemi, była gęsto zaludniona w stosunku do swego plonu; przy nowym systemie ulepszonej uprawy i zwiększonej renty chodzi o utrzymanie jak największego wytworu przy jak najmniejszych kosztach, a w tym celu, wydalani są robotnicy, którzy stali się zbyteczni.... Ludzie ci, wygnani z okolic rodzinnych, szukają środków utrzymania w miastach fabrycznych i t. d.“ (David Buchanan: „Observations etc. on A. Smith‘s Wealth of nations. Edinburgh 1814“, tom IV, str. 144). „Magnaci szkoccy tak wywłaszczali rodziny wieśniaków, jak się wyrywa chwast z ziemi, postępowali z wioskami i z ich ludnością, jak Indjanie w swej zemście postępują z norami dzikich zwierząt... Człowieka sprzedają za owczą skórę, za baranie udo, za jeszcze mniej... Wielka Rada Mongołów po podboju Chin Północnych obradowała nad wnioskiem, by wyrżnąć w; pień ludność i kraj w step przemienić. Wielu właścicieli ziemskich Górnej Szkocji wykonało ten wniosek we własnym kraju i względem własnych rodaków“. (George Ensor: „An inquiry concerning the population of nations. London 1818“, str. 215, 216).

[1] W roku 1860 wywłaszczonych zwabiono fałszywemi obietnicami do Kanady. Niektórzy z nich schronili się w góry i na sąsiednie wyspy. Ścigani przez policjantów, stoczyli potyczkę z nimi i zdołali im się wymknąć.

[2] „W okolicach górskich“, powiada Buchanan, komentator A. Smitha, w r. 1814, „dawny ustrój własności jest codziennie obalany gwałtem... Landlord, nie oglądając się na dzierżawcę dziedzicznego (i ta kategorja jest tutaj błędnie użyta!) oddaje ziemię najwięcej dającemu, i jeżeli ten jest gospodarzem postępowym (improver), to zaprowadza nowy system uprawy. Ziemia, dawniej usiana drobnemi zagrodami chłopskiemi, była gęsto zaludniona w stosunku do swego plonu; przy nowym systemie ulepszonej uprawy i zwiększonej renty chodzi o utrzymanie jak największego wytworu przy jak najmniejszych kosztach, a w tym celu, wydalani są robotnicy, którzy stali się zbyteczni.... Ludzie ci, wygnani z okolic rodzinnych, szukają środków utrzymania w miastach fabrycznych i t. d.“ (David Buchanan: „Observations etc. on A. Smith‘s Wealth of nations. Edinburgh 1814“, tom IV, str. 144). „Magnaci szkoccy tak wywłaszczali rodziny wieśniaków, jak się wyrywa chwast z ziemi, postępowali z wioskami i z ich ludnością, jak Indjanie w swej zemście postępują z norami dzikich zwierząt... Człowieka sprzedają za owczą skórę, za baranie udo, za jeszcze mniej... Wielka Rada Mongołów po podboju Chin Północnych obradowała nad wnioskiem, by wyrżnąć w; pień ludność i kraj w step przemienić. Wielu właścicieli ziemskich Górnej Szkocji wykonało ten wniosek we własnym kraju i względem własnych rodaków“. (George Ensor: „An inquiry concerning the population of nations. London 1818“, str. 215, 216).

[1]

[2]