Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/629

pracy (value of labour), jest w istocie wartością siły roboczej, która istnieje w osobowości robotnika i tak samo różni się od swej funkcji, pracy, jak maszyna od swych czynności. Zajęta różnicą między cenami rynkowemi pracy i jej tak zwaną wartością, stosunkiem wartości tej do stopy zysku, do wartości towarów wytworzonych zapomocą pracy i t. d., ekonomja polityczna nie odkryła nigdy, że bieg analizy nietylko prowadzi od cen rynkowych pracy do jej mnie manej wartości, lecz do tego, aby tę wartość pracy zkolei sprowadzić do wartości siły roboczej. Nieświadomość tego wyniku swej własnej analizy, bezkrytyczne przyjmowanie kategoryj „wartość pracy“, „naturalna cena pracy“ i t. d. za najwyższe i ścisłe wyrazy rozważanych przez nią stosunków wartości, uwikłały, jak zobaczymy później, ekonomję polityczną klasyczną w zamęt nierozwiązalnych sprzeczności, podczas gdy ekonomji wulgarnej dał solidną podstawę operacyjną dla jej płytkości, zasadniczo hołdującej tylko pozorom.
 Zobaczmy teraz przedewszystkiem, jak cena i wartość siły roboczej w swej formie przekształconej przybierają postać płacy roboczej.
 Wiemy, że wartość dzienna siły roboczej obliczona jest na pewną długość życia robotnika, której odpowiada pewna długość dnia roboczego. Przypuśćmy, że zwykły dzień roboczy wynosi 12 godzin, a wartość dzienna siły roboczej — 3 szylingi, będące pieniężnym wyrazem wartości, wyobrażającej 6 godzin pracy. Jeżeli robotnik otrzymuje 3 szylingi, to otrzymuje wartość swej siły roboczej, funkcjonującej w ciągu 12 godzin. Jeżeli teraz ta wartość dzienna siły roboczej zostaje wyrażona jako wartość pracy dziennej, to otrzymujemy formułę: praca dwunastogodzinna ma wartość 3 szylingów. Wartość siły roboczej określa w ten sposób wartość pracy, czyli, wyrażając to w pieniądzach, wartość 3 szylingów. Wartość siły roboczej określa się w ten sposób jej cenę niezbędną. Jeżeli natomiast cena siły roboczej odchyla się od jej wartości, to również cena pracy odchyla się od jej tak zwanej wartości.
 Ponieważ wartość pracy jest tylko irracjonalnym [nieracjonalnym] wyrazem wartości siły roboczej, więc sam przez się wynika stąd wniosek, że wartość pracy zawsze musi być mniejsza, niż wartość przez nią wytworzona, gdyż kapitalista zawsze każe sile roboczej funkcjonować dłużej, niż potrzeba dla odtworzenia