500 stóp powietrza, a zarazem niemożność narzucenia ich kapitałowi. W ten sposób uznają, oni w gruncie rzeczy suchoty i inne choroby płucne robotników za niezbędny warunek życia kapitału[1].
Chociaż przepisy ustawy fabrycznej, tyczące wychowania, są naogół bardzo mizerne, jednak uznały one nauczanie początkowe za nieodzowny warunek pracy dzieci[2]. Dodatnie wyniki tych przepisów po raz pierwszy wykazały możność łączenia nauki i gimnastyki[3] z pracą fizyczną, a zatem również pracy fizycznej z nauką i gimnastyką. Inspektorowie fabryczni dowiedzieli się niebawem od nauczycieli, przesłuchiwanych w charakterze świadków, że dziatwa fabryczna, choć w porównaniu ze zwykłymi uczniami szkół dziennych pobiera o połowę mniej nauki, jednak czyni postępy takie same, a czasem większe.
„Sprawa jest prosta. Ci, którzy tylko pół dnia spędzają w szkole, są wciąż świeży i prawie zawsze chętni i zdolni do korzystania z nauki. System półpracy i półszkoły sprawia, że każde z tych zajęć staje się wypoczynkiem i pokrzepieniem po drugiem, a więc system ten jest przystosowany do dziecka o wiele lepiej, aniżeli trwanie bez przerwy jednego z tych zajęć. Chłopiec,
- ↑ Doświadczenie stwierdziło, że przeciętny zdrowy człowiek przy każdym oddechu o średniem natężeniu zużywa około 25 cali sześciennych powietrza, wykonywa zaś ok. 20 oddechów na minutę. Zgodnie z tem spożycie powietrza przez jednego człowieka w ciągu 24 godzin wyniosłoby około 720.000 cali sześciennych czyli 416 stóp sześciennych. Ale wiemy również, że powietrze, wydychane przez płuca, nie może służyć powtórnie do tego samego celu, dopóki się nie oczyści w wielkim warsztacie przyrody. Z doświadczeń Valentina i Brunnera wynika, że zdrowy człowiek wydycha w ciągu godziny około 1300 cali sześciennych kwasu węglowego; to dawałoby około 8 uncyj węgla stałego, wyrzucanego przez nasze płuca w ciągu 24 godzin. „Na każdego człowieka powinnoby wypadać conajmniej 800 stóp sześciennych“ (Huxley).
- ↑ Według angielskiej ustawy fabrycznej rodzice nie mogą posyłać do fabryk „kontrolowanych“ [t. j. podlegających ustawie] dzieci do lat 14, o ile dzieci te nie pobierają równocześnie nauki początkowej. Fabrykant odpowiada za wykonanie ustawy. „Nauka w fobrykach jest obowiązkowa i jest warunkiem pracy“. („Reports of insp. of fact. for 31st october 1863“, str. 111).
- ↑ W sprawie korzystnych wyników łączenia gimnastyki (a dla chłopców również ćwiczeń wojskowych) z obowiązkowem nauczaniem dziatwy z fabryk i zakładów dobroczynnych, patrz mowę N. W. Seniora na 7 dorocznym kongresie „National Association for the promotion of social science“ w „Reports of proceedings etc. London 1863“, str. 63, 64. oraz sprawozdanie inspektorów fabrycznych z dn. 31 października 1865 r., str. 118, 119, 120, 126 i nast.
