Przelotny rzut oka na losy angielskiego przemysłu bawełnianego najlepiej uwidoczni nam losy robotnika fabrycznego.
Pomiędzy rokiem 1770 a rokiem 1815 mamy w przemyśle bawełnianym 5 lat depresji lub stagnacji. W ciągu tego pierwszego 45-letniego okresu fabrykanci angielscy posiadali monopol maszyny oraz rynku światowego. W latach 1815—1821 depresja. Lata 1822 i 1823 są pomyślne. W r. 1824 zniesienie ustaw o zmowach, powszechne i wielkie rozszerzanie fabryk. W r. 1825 kryzys. W r. 1826 wielka nędza i bunty robotników przemysłu bawełnianego. W r. 1827 lekka poprawa. W r. 1828 wielki wzrost krosien mechanicznych i wywóz. W r. 1829 wywóz, zwłaszcza do Indyj, przewyższa wszystkie poprzednie lata. W r. 1830 przepełnienie rynku, wielka nędza. W latach 1831 — 1833 trwa wciąż depresja; handel z Dalekim Wschodem (Indje, Chiny) przestaje być monopolem Kompanji Wschodnio-Indyjskiej. W r. 1834 wielki wzrost fabryk i produkcji maszynowej, brak rąk do pracy; nowa ustawa o ubogich sprzyja emigracji robotników rolnych do okręgów fabrycznych; dzieci z hrabstw rolnych zapędzane są masowo do fabryk; handel białymi niewolnikami. W roku 1835 wielki rozkwit, a zarazem wymieranie z głodu ręcznych tkaczy bawełnianych. W r. 1836 wielki rozkwit. W latach 1837 1 1838 wielka depresja i kryzys. W r. 1839 znów ożywienie. W r. 1840 wielka depresja, bunty, interwencja wojska. W latach 1841 i 1842 niesłychane cierpienia robotników fabrycznych. W roku 1842 fabrykanci wypędzają robotników z fabryk i zamykają je, aby wymusić odwołanie ustaw zbożowych; robotnicy napływają tysiącami do Yorkshire, skąd wypędza ich wojsko; przywódcy ich oddani w Lancaster pod sąd. W r. 1843 wielka nędza. W r. 1844 ożywienie. W r. 1845 wielki rozkwit. W r. 1846 z początku trwa konjunktura pomyślna, później zjawiają się oznaki reakcji; odwołanie ustaw zbożowych. W r. 1847 kryzys; powszechne obniżanie płac o 10% i więcej w celu uczczenia „big loaf“ [wielkiego bochenka“ — który wolnohandlowcy obiecywali robotnikom, jako niechybne następstwo zniesienia ceł zbożowych. K.]. W r. 1848 trwa depresja; Manchester pod ochroną wojskową. W r. 1849 ożywienie. W r. 1850 rozkwit. W r. 1851 spadek cen, niskie płace, częste strajki. W r. 1852 początek poprawy; strajki trwają; fabrykanci grożą, że sprowadzą robotników z zagranicy. W r. 1853 wywóz wzrasta; strajk ośmiomiesięczny i wielka nędza w Preston. W r. 1854 rozkwit, przepełnienie rynków. W r. 1855
Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/517
Wygląd
Wystąpił problem z korektą tej strony.