ών άγωνιξονται[1]; ucierpiał również przez to, że przez pomyłkę przepisywacza czy też przepisywaczów umieszczono na fałszywem miejscu par. 45; pierwotnie bowiem tak po sobie następowały paragrafy: 44. 46. 47. 45. 48, co niedawno w osobnej rozprawie udowodnić usiłowałem[2].
- ↑ V 48: ἐπισιτίζεσθαί γε μὴν μέρει μὲν κίνδυνος καὶ περὶ τῶν μετιόντων καὶ περὶ ὧν ἀγωνίζονται nie zdołano dotychczas poprawić. Zurborg, wyd. 33. objaśniaje: „et iis, qui frumentum paraturi sunt... et iis qui pugnandi partes susceperunt (ών ἀγωνίζονται) pericula imminent“. Zarazem atoli dodaje: „Vereor tamen, ne talis (liceat termino grammatico uti) assimilatio, in qua non accusativus, sed nominativus ad praepositionem antecedentem accomodetor, plane abhorreat a Xenophontis indole, malimque περὶ ὧν ἀγωνίζονται“.
- ↑ Animadversiones in aliquot locos Xenophontis de reditibus libelli w piśmie zbiorowem Symbolae philologorum Posnaniensium, Posnaniae 1920, str. 77 n. W tekście przechowanym w par. 45 nie mają sensu ani ϰαί, έλϑοιεν, ani πλείους. Albowiem autor nie wyraził wpierw twierdzenia, że nieprzyjaciele nie mogliby dotrzeć do rewiru kopalń; przeciwnie, możliwości tej a limine nie wykluczył, nadmieniając w par. 44, że gdyby się nieprzyjaciele zbliżyli, mogliby się robotnicy po wystawieniu trzeciej warowni bezpiecznie przed nimi schować. Zgoła zaś nie napomknął ani jednym wyrazem, że nie mogliby przyjść w większej liczbie. Natomiast brak w przechowanym rękopiśmiennie tekście πλείους po έλϑοιεν w przeciwstawieniu do poprzedzającego w par. 47 ϰἂν μὲν ὦσιν ὀλίγοι. Rühl nie zaradził złemu, kreśląc πλείους w par. 45, a kładąc je w par. 48. Poprawka ta nie wyjaśnia ani έλϑοιεν, ani mianowicie partykuły ϰαί w par. 45. Nie przywraca ona również naturalnego toku myśli. Niepodobna przypuścić, że autor mówił najpierw o nadejściu nieprzyjaciół (i to w znaczniejszej liczbie) do rewiru kopalń i o tem, coby w takim wypadku nastąpiło, że następnie rozwijał myśl, iż nie łatwoby do kopalń dostać się mogli, że wreszcie znowu rozwodził się o tem, coby się stało, gdyby nieprzyjaciele przybyli do tego rewiru. Innemi słowy: par. 45: εἰ δὲ ϰαὶ ἔλϑοιεν... χρῆσϑαι i par. 48: πῶς <δ> ἂν ϰαὶ δύναιντο μένειν... ἀγωνίζονται nie mogły być pierwotnie rozdzielone paragrafami 46 i 47. Zalecone w rozprawie przytoczonej następstwo (par. 44. 46. 47. 45., wreszcie 48 bez słów εί δέ ϰαί έλϑοιεν) usuwa, jak mi się zdaje, wszelkie niedomagania. Umieściwszy par. 45 po par. 47, otrzymujemy sens dobry; zwłaszcza słowa εί δέ ϰαί έλϑοιεν πλειους πολέμιοι ϰτλ. wybornie łączą się z tem, co poprzedza; usprawiedliwione są w tym układzie i ϰαί i έλϑοιεν i πλείους; to πλείους powie-
łamkowy jakiego czytelnika, dodany pierwotnie do zdania następującego: βραχύ άν είη εϰάστω είς το άσφαλές άποχωρήσαι, nie możnaby ze znaczeniem tem pogodzić czasownika συνήϰοι. Zresztą przez wystawienie trzeciej warowni nie zrosłyby się kopalnie w jedna całość; gdyby zaś nawet ich łączność przez to się wzmogła, nie wynikłoby z niej większe bezpieczeństwo dla niewolników. Prawdopodobniejszem wydawaćby się mogło, że w słowach συνήϰοι ϰτλ, chciał autor zaznaczyć, iż przez trzy warownie otworzyłby się pas obronny; skoro jednak pro nie zdarza się w broszurze w znaczeni castellum, — Nitsche radził zmienić έργα na έχυρα lub έρύματα. Lecz wówczas zgoła niestosownym jest czasownik συνήϰοι. Poprawka Badham’a συγϰλήοιτ' άν już ze względów paleograficznych nie da się usprawiedliwić. Rzeczowo i formalnie nie dadzą się obronić także słowa de έξ άπάντων τών τειχών. Zdaje się, że z Wilamowitzem (w uw, do wydania Zurborga, str. 33) domyślać się należy dalej idącego zepsucia tekstu. Przypuszczenie to tem jest prawdopodobniejsze, ile że tekst paragrafu 45 n. przez tradycje rekopiśmienną, mianowicie przez przerzucenie zdań, umieszczonych pierwotnie w innym porządku, ucierpiał, o czem por. poniżej uw. 2.
