Strona:PL Ludwik Ćwikliński O przechowywanym w zbiorze pism Ksenofontowych Traktacie o dochodach.djvu/37

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wyrażano obawę, której słuszność doświadczenie późniejsze stwierdziło, iż zysk z kopalń nie opłaci z czasem wielkiego trudu i kosztu.
Te zatem głosy powątpiewania w skuteczność rady, wyłożonej w pierwszym koncepcie traktatu, skłoniły, przypuszczam, autora, wierzącego silnie w nieprzebrane skarby laurjockiego obszaru, do skreślenia słów powyższych na osobnej karteczce. Miał on do tego tem słuszniejszy powód, ile że projekt pierwotny, stosunkowo umiarkowany i ogólnikowy, przybrał tymczasem w jego umyśle większe rozmiary, jak o tem świadczą ustępy, do pierwotnej redakcji dodane: III. 7–11, IV. 17 fin., IV. 25 n. Wobec tego rozwinięcia planu była uspokajająca uwaga tej treści, jaka się mieści IV. 39, więcej jeszcze niż wpierw pożądana. Zwracam uwagę na to, że IV. 39 zdanie: εἰ μὴ πλείονας ἀνϑρώπους ἢ ὅσους αὐτὰ τὰ ἔργα προσαιτοίη κατ’ ἐνιαυτὸν ἐμβάλοιμεν wskazuje wyraźnie na IV 26: ϰαὶ τὰ νῦν δὲ γιγνόμενα πάντα μαρτυρεῖ, ὅτι οὐϰ ἄν ποτε πλείω ἀνδράποδα ἐϰεῖ γένοιτο ἢ ὅσων ἂν τὰ ἔργα δεῖται. Jeżeli przeto IV 26 n. jest późniejszym suplementem, jest nim również IV 39.
Paragraf 40 wiąże się nieźle z końcem par. 39, lecz nie mniej dobrze z końcem par. 38; albowiem do treści par. 34–38 przystaje i rzecz tamże omawianą dalej prowadzi. Zdanie εἰ δ’ αὖ διὰ τὰς ἐν τῷ νῦν πολέμῳ γεγενημένας εἰσφορὰς νομίζετ’ ἂν μηδ’ ὁτιοῦν δύνασϑαι εἰσενεγϰεῖν ϰτλ. wskazuje na początkowe zdanie par. 34: εἰ δέ τινες λογιζόμενοι παμπόλλης ἂν δεῖν ἀφορμῆς εἰς ταῦτα πάντα οὐχ ἡγοῦνται ἱϰανὰ ἄν ποτε χρήματα εἰσενεχϑῆναι ϰτλ. Natomiast objawia się w tymże par. 40 pogląd inny na finansowe położenie ludności ateńskiej, aniżeli III 7–11, jak to powyżej str. 18n.

udowodnić usiłowałem. Odbiega też sąd autora, wypowiedziany w par. 40, od zapatrywania, z którem się spotykamy V 12, jak się z wywodów, zamieszczonych w następnym, VI rozdziale rozprawy, przekonać będziemy mogli. IV 40 należy do pierwotnej redakcji, III 7–11 i V 12 są dodatkami późniejszemi. IV 41 i 42 zastanawia się autor nad pytaniem, czyby nie okazała się daremną ή ϰατασϰευή, gdyby wojna wybuchła — i odpowiada, że nie należy się tego obawiać. Odpowiedź ta nie jest atoli w jasny sposób sformułowana. Domyślano się przeto, że słowa w par. 41 ἐννοησάτωσαν do końca par. 42 θεραπεύοι są interpolacją późniejszą, że w autentycznym tekście paragraf 43 łączył się z początkiem paragrafu 41-go (mniej więcej w ten sposób: ἐννοησάτωσαν ϰαὶ πολέμου γιγνομένου οἷόν τ’ εἶναι μὴ ἐϰλείπεσϑαι τὰ ἀργύρεια.[1]). Trudno w tym

  1. Gleininger, na przyt. nn. 48: Sunt enim, inquit, qui timeant ne bello exorto frustra sit factus hic apparatus. Respondet autem τούτων γιγνομένων πολύ φοβερώτερος ό πόλεμος τοίς έπιφέρουσιν ή τή πόλει; nec vero exponit, cur bellum hunc apparatum non impedire possit. Porro apparatus ad argentifodinas spectat. At non illis bene institutis sed