Strona:PL Limanowski - O kwestji robotniczej 1871.pdf/29

 Proponowano jeszcze zespolenie interesu kapitalistów z interesem robotników przez dopuszczenie ostatnich do udziału w czystych zyskach. Zrobił to Leclaire w zakładzie swoim malarskim i powiada, że korzyść pieniężna podniosła się przeszło na 260.000 złr. W fabryce jego pracuje 300 robotników. Tak samo się chwali podniesioną korzyścią i pomyślnym skutkiem Bord fabrykant fortepjanów. To samo mówią Brigg, który ma kopalnie węgla kamiennego w Yorkshire’rze; Crossly fabrykant dywanów; Fox i Heerd, którzy zastosowali ten systemat w zakładzie żelaznych wyrobów, jak również i Greening; Cobden właściciel przędzalni; Blythe, Lloyd i Sommerfield w zakładzie garncarskim; Gocdall właściciel drukarni w Leeds i t. d. Przypuszczenie robotnika do udziału w zyskach bardzo pomyślne skutki wykazało i w gospodarstwie wiejskiem. Gurdon w r. 1830 założył w Anglii w hrabstwie Norfolk coś w rodzaju stowarzyszenia spółdzielczego rolników. Pomyślny rozwój tej organizacji wywołał i nowe próby tego rodzaju. U nas w Polsce próbę podobną zrobił w Poznańskiem przed paru laty zacny Karol Libelt. Jak mu się to udało, nie wiemy. Jakiego zaś rodzaju jest „Stowarzyszenie wzajemnej pomocy w rolnictwie i przemyśle rolnym“, założone jesienią przeszłego roku w okolicy Limanowy, nie mam bliższych szczegółów.
 Stowarzyszenia robotnicze, które siecią ogarnęły miasta, osady fabryczne, a nawet wsi zachodniej Europy, nie wywierały tego wpływu, jakiby mogły mieć, gdyby ujęto je wszystkie w jeden organizm, gdyby kierowala niemi jedna wspólna myśl.
 Rychło też rozpoczęły się krzątania na tem polu.
 Połączeniem wszystkich stowarzyszeń w Anglii zajęły się Trades Unions, a we Francji Fédération des Sociétés Ouvrières. W Niemczech dla wspólności planu w działaniach stowarzyszeń założono w r. 1859 w Berlinie Prokuratorją niemieckich stowarzyszeń zarobkowych i gospodarczych (Anwaltschaft der deutschen Erwerbs und Wirthschafts Genossenschaften) i oddano kierownictwo Schulzemu-Delitzsch, którego to głównie staraniom zawdzięczają Niemcy potężny rozwój stowarzy-