szeń zaliczkowych. W r. 1863 wystąpił wszakże przeciwko powolnym i zanadto oględnym działaniom prokuratorji z ostrą krytyką znakomity socjalista, Ferdynand Lassale, i przyczynił się najwięcej do założenia „Ogólnego stowarzyszenia robotników niemieckich“ (Allgemeiner deutscher Arbeiter Verein), które stanęło wkrótce na czele ruchu.[1]
Lecz niebawem myśl łączności, zjednoczenia się wszystkich robotników przekroczyła granice narodowej odrębności. Już i dawniej robotnicy różnych narodowości wchodzili w bliższe z sobą stosunki, — pierwszy atoli projekt stowarzyszenia międzynarodowego powstał w czasie wystawy powszechnej w Londynie w 1862 r. Francuzi jak zwykle tak i teraz wystąpili z inicjatywą. W tymże jeszcze roku otworzono pierwszą kasę stowarzyszenia w Londynie, którą przeznaczono na wspieranie interesów robotniczych. W 1864 r. 28. września zjechali się do Londynu przedstawiciele rozmaitych stowarzyszeń angielskich, francuskich, belgijskich, włoskich i uchwalili założenie Stowarzyszenia Międzynarodowego (Association Internationale.) Tamże postanowiono wypracować ogólną ustawę i pozakładać we wszystkich głównych przemysłowych miastach Europy i Ameryki komitety czyli sekcje, dla kierowania któremi ustanowiono komitet centralny z miejscem pobytu w Londynie, ponieważ Anglja najrozleglejszą zostawia swobodę słowu i czynnościom. Prezesem w komitecie obrano Francuza Dupon. W 1865 r. stowarzyszenie to miało już filje w Paryżu. W 1866 roku w Anglii liczono członków tego stowarzyszenia 12.000, z pomiędzy których posłano dwóch na zjazd robotniczy do Sheffield’u, gdzie zebrali się przedstawiciele stowarzyszeń angielskich ogarniających razem do 200.000 członków. Na zjeździe tym owi wysłańcy przedstawili zgromadzonym plan swego stowarzyszenia i pozyskali dla niego bardzo wielu zwolenników. W tymże samym roku odbył się pierwszy kongres ogólny w Genewie. Rozprawy były bardzo ożywione. Uwydatniły się dwa stronnictwa: mutualistów (zwolenników szkoły
- ↑ W ostatnich dniach kwietnia utworzył się w Poznaniu Związek spótek zarobkowych polskich. Szczęść Boże jego rozwojowi!
