Strona:PL Limanowski - O kwestji robotniczej 1871.pdf/25

 Po Anglji rozpostarly się siecią tak zwane „Friendly Societies“, które istniały bez dozwolenia rządowego, zawdzięczając tylko temu, że na nie niby nie zwracano uwagi.
 Gdzieindziej robotnicy, wiążąc się w stowarzyszenia, ukrywali to w tajemnicy, za wyjątkiem może jednej Szwajcarji w Europie i Stanów Zjednoczonych w Ameryce.
 Dopiero wszakże socjaliści francuscy tchnęli nowego ducha w stowarzyszenia.
 Tak, nawet przeciwnicy socjalistów, ale bezstronni badacze rozwoju ekonomicznych stosunków w obecnem stuleciu, do jakich zaliczam wspominanego już profesora Batbie, przyznają, że ruch stowarzyszeń w tym kierunku i w tym kształcie, jaki obecnie się przejawia, zawdzięczyć należy socjalistom.
 Pierwsze praktyczne próby stowarzyszeń takiego rodzaju widzimy około. r. 1840.
 Stowarzyszenia te mają na celu wzajemną pomoc stałą w usilowaniach polepszenia swego dobrobytu. Tem się różnią od poprzednich towarzystw, że gdy tamte usiłowały zapobiegać nieszczęściu, te starają się utorować drogę do pomyślniejszej przyszłości.
 W 1843 r. 17 członków zawiązało stowarzyszenie w Paryżu, które postanowiło wspólną pracą, wspólnymi środkami dorabiać się wspólnego kapitału.
 Co do skutków o wiele ważniejszem okazało się angielskie stowarzyszenie tkaczy, które zawiązało się w 1844 roku w Rochdale’u i znane jest pod nazwą Equitable Pioneers Store. Dwudziestu zrujnowanych tkaczy postanowiło ratować się, jednocząc swe mienie i swą pracę. Razem złożyli około 300 złr. A wiecie, szanowni słuchacze, jak stało to stowarzyszenie w r. 1866, a więc po 22 latach istnienia? Liczba jego członków urosła do 6246, a ponieważ w całem miasteczku jest 38000 mieszkańców i 7700 domów, członkami zaś są przeważnie ojcowie rodzin, — więc można powiedzieć, że całe miasto weszło do tego stowarzyszenia. Związek ten osiąga znaczne zyski. Do niego na-