Strona:PL Limanowski - O kwestji robotniczej 1871.pdf/16

roku dozwolono zmowy i sprzymierzania się robotnikom; w 1860 r. prawo rozciągnęlo opiekę nad pracą kobiety w fabrykach; ostatnia nareszcie reforma wyborcza podnosi ogromnie wpływ robotników na wybory. Angielscy robotnicy ze świadomością dążą do uzyskania należnego im stanowiska. W 1869 roku zawiązali oni liczne stowarzyszenia polityczne, które postanowiły 1) domagać się, aby szkoły początkowe przybraly charakter świecki i były dla wszystkich przystępne, a nauka dla dzieci obowiązującą, 2) pozyskać prawo powszechnego głosowania i 3) wprowadzić robotników do parlamentu. W przeszłym roku w Southwarku robotnika Odgera tylko 300mi głosów zwyciężył przeciwnik, Odger miał głosów za sobą 4382.
 Z przyjściem stanu pracującego do niezależnego stanowiska w społeczeństwie, praca powinna również zdobyć sobie to uznanie, jakie się należy czynnikowi, który wszystko ożywia, wytwarza, który podnosi człowieka i społeczeństwo do wyższych stopni cywilizacji.
 Przewaga tego lub owego czynnika ekonomicznego wpływa na wyobrażenia społeczne, pod wpływem których układają się odpowiednio stosunki ludzkie.
 Własność ziemska połączona była z arystokracją. Nieruchoma wyrobiła pojęcie dziedzicznej godności rodu. Porządek opierała przede wszystkiem na sile. Zbudowana na przywileju, odwoływała się do powagi Wyższej woli. Za prawo panowania poczuwała się do obowiązku opieki i wymierzania sprawiedliwości. Wojna, rycerskie rzemiosło jest jedynem zajęciem, a teologja główną nauką.
 Kapitał ruchomy nadał wielką ruchliwość społeczeństwu. Stacza się w niem ciągła walka o pieniądz, który staje się niemal głównym celem wszystkich. Kapitał, potrzebując, aby jego obrotowi żadnych ścieśnień nie stawiano, dopomagał rozwojowi wolności. Łatwo przechodzący z rąk do rąk, nie wyrabiał tej wyłączności, jaką się otoczyła arystokracja, przeciwnie roztwierał naoścież do znaczenia podwoje wszystkim, którzy, iż posiadają mienie, wykazać mogli. Posunąwszy współzawodnictwo do wysokiego stopnia, połamał przegrody stanowe