Strona:PL Limanowski - O kwestji robotniczej 1871.pdf/15

cującej w społeczeństwie, prawodawstwo angielskie w 1859 r., a prawodawstwo francuskie w 1864 r. dozwoliło spokojne sprzymierzania się robotnikom.
 Ruch rzeczony odbywa się w całej Europie, ale najdalej się posunął w tych społeczeństwach, które najwyżej stoją pod względem cywilizacji, t. j. w francuskiem i angielskiem.
 Od r. 1830 zaczyna on wyraźniej zarysowywać się.
 Stan pracujący, użyty w rewolucji 1830 r. jako narzędzie, przychodzi w tym czasie do świadomości swego znaczenia i siły. Od r. 1848 panuje ruch ogromny w klasie robotniczej. Robotnicy wiążą się w stowarzyszenia, wydają czasopisma. Zwłaszcza wywiera wpływ ogromny czasopismo: L’atelier (warsztat), do redakcji którego należą głównie robotnicy, a pomiędzy nimi wsławiony później mechanik Albert. Rewolucja 1848 r. była sprawą przeważnie klasy pracującej, lecz ta nie posiadała jeszcze dość siły, by obalić stary porządek. Stan pieniężny zagrożony w swej przewadze zdusił klasę robotniczą we krwi i wolał, ażeby despotyzm zapanował nad Francją, niżby miał nowy porządek na pracy oparty zastąpić dawniejszy, który dawał przewagę kapitałowi. Jakkolwiek bądź, rewolucja 1848 r. ukazała nową potęgę, która dąży zająć odpowiednie stanowisko, a która wprowadzając powszechne głosowanie, wstrząsnęła potegę stanu pieniężnego. Przytłumiony despotyzmem ruch zaczyna się znowu wzmagać od 1863 r. Prawodawstwo uchyla przeszkody zawiązywaniu się stowarzyszeń i dozwala w r. 1864 zmowy. Robotnicy paryscy podnoszą myśl wprowadzenia robotników do ciała prawodawczego.
 W Anglji ruch pomiędzy robotnikami obudza się w czasie panowanja Jerzego III. Rewolucja francuska wielki wpływ na nich wywarła. Parę razy ruch objawił się bardzo groźnie, lecz poczynione mu w porę ustępstwa złagodziły go. Zwłaszcza od r. 1832 pojawiają się coraz częściej prawa korzystne dla klasy pracującej. Wymienię tu tylko ważniejsze w 1833 r. wyszły ważne prawa ograniczające wyzyskiwanie pracy dzieci; prawem 1850 roku usunięto trudności, jakie napotykano przy zawiązywaniu spółdzielczych stowarzyszeń; W 1859