gruntowych, t. j. kasowała komisję triumwirów, na okupantów „pola publicznego“ wkładała obowiązek płacenia do skarbu niewielkiego czynszu za prawo eksploatacji gruntów państwowych, a dochody z tego źródła przeznaczała na rozdawnictwa zboża. Trzecia – z r. 111 — stanowiła, że cały ager publicus narodu rzymskiego w Italji, jaki istniał w r. 133, t. j. przed wystąpieniem Tyberjusza Grakcha, ma odtąd stanowić własność prywatną: „ager, locus, aedificium — omnis, qui supra scriptus est, privatus esto“. Wszelkie ograniczenia sprzedaży i kupna (emtio, venditio) znajdujących się w prywatnem ręku gruntów publicznych ulegały radykalnej kasacji. Grunta te wciągnięte być miały do list cenzusowych, gdzie dotychczas, jako publiczne, nie figurowały zgoła. Zabroniono wszczynania procesów i dochodzeń co do legalności ich posiadania lub czynienia posiadaczom przeszkód w ich eksploatacji. Zakazano wnoszenia tego rodzaju spraw do senatu (neve quis de ea re ad senatum referto) lub na zgromadzenie ludowe. Wszelkie świadczenia skarbowe, jakie dotychczas posiadaczów „pola publicznego“ obciążały, jako to: naprawa dróg, opłata za okupację, czynsz za korzystanie z pastwisk (scriptura) i t. p., uległy kasacji. Wobec tak kategorycznej reakcji niemożliwością stawał się na przyszłość powrót do Grakchowych projektów rozstrzygnięcia kwestji Orolnej drogą odpowiedniego wyzyskania gruntów państwowych.
Marjusza a kwestja
agrarna
Reforma wojskowa Marjusza a kwestja agrarna Reforma wojskowa Marjusza, zrywająca z systemem pospolitego ruszenia włościańskiego i przystosowująca ustrój armji do warunków, stworzo-
