Strona:PL Kreczmar - Kwestja agrarna w starożytności.pdf/43

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

jak Macedonja, ekonomicznie, rzec można, do nowego władcy przystosowane: z agrarnym kapitalizmem, obszarnicką własnością i masą półchłopów – półniewolników.

III. KWESTJA AGRARNA W STAROŻYTNYM RZYMIE

W dziejach żadnego z narodów starożytnych rozwój stosunków agrarnych nie odegrał tak ważnej, jak w dziejach Rzymu, roli. Wobec ilościowej i jakościowej przewagi kantonów morskich nad rolniczemi, kwestja agrarna miała dla narodu greckiego jako całości i dla cywilizacji greckiej znaczenie podrzędne. Występowała też niesamodzielnie w związku z innemi zagadnieniami socjalnemi, nigdy na całem odrazu terytorjum świata helleńskiego, krótko zaprzątała umysły i szybko zazwyczaj milkła. Kraina, która miała stać się ośrodkiem i kolebką rzymskiego wszechświatowego imperium, oraz pierwsze podbite przez Rzymian prowincje zachodnie miały wszystkie wybitnie rolniczy charakter. Miasta, które w przeważnej części greckiego wschodu skupiały w sobie większość ludności kantonalnej, na rzymskim zachodzie odgrywały o wiele skromniejszą rolę gospodarczą. Aż do czasów cesarstwa – a w wielu prowincjach zachodnich i później – ludność wiejska dominowała liczebnie. To też, o ile w rozwoju gospodarczym Grecji uwagę naszą przyciągają przedewszystkiem, jak w dziejach nowożytnej Anglji, interesy handlu, żeglugi i przemysłu, tak w historji