zrozumiemy cały bezsens podobnych praktyk. Zdławienie opozycji „trockistów“ pozbawiło przemysł sowiecki paruset ludzi najzdolniejszych i najbardziej bezinteresownych, zajmujących od dawna kierujące stanowiska.
Prawda, że w grudniu 1923 Komitet centralny partji uchwalił, iż członków partji zajmujących jakieś stanowiska kierujące w produkcji i przemyśle nie można usuwać z tych stanowisk z racji ich przekonań politycznych. Rezolucje analogiczne uchwalano i potem niejednokrotnie; ale w praktyce aplikuje się je wręcz odwrotnie.
Stwierdzam tedy w konkluzji, że republika socjalistyczna posiada olbrzymie zasoby zarówno w pieniądzach jak i w materjale ludzkim. Potrafi ona dokonać trudnego dzieła uprzemysłowienia kraju, — o ile nie roztrwoni tych zasobów, to znaczy, o ile potrafi bezzwłocznie znaleźć lekarstwo na trawiącą ją chorobę: biurokrację.
A teraz spojrzyjmy, jakie są wyniki biurokratyzmu w dziedzinach najważniejszej produkcji dla rozwoju intelektualnego kraju: kino i książka.
Kilka arcydzieł („Pancernik Potiomkin“, „Matka“) pewna ilość filmów doskonałych czy też przeciętnych, wyrobiły zagranicą dobrą i zasłużoną opinję dla filmu sowieckiego. Kino sowieckie podjęło inicjatywę zakrojoną na bardzo szeroką skalę, jak to tylko w tym kraju rewolucji było możliwe. Umiało postawić wspaniale problem socjalny, — pokazało też, do jakiego stopnia naturalizm, entu-
