Nie ujmują atoli zasługom Herodota te wszakże drobiazgowe tylko niedostatki, co pierwszy opowiadanie wypadków świata, z wpół bajecznego powieściowania Logografów, wyniósł do prawdziwéj wysokości, z sądem i porządkiem wypisywania tych jedno czynów, które rzeczywiste pasmo przejawów ludzkości stanowią, a wypisywania w tém zaokrągleniu piękném artystycznéj całości w jakiém się i bezpośrednio, wszędzie i zawsze, maleli wielkie, przedmiotują widome ludów działania. Któż zaś nie wyrozumie, ile początkującemu na tak ogromném polu, nie dość oględnego wydzielenia z obrazu tu i owdzie, tych pobocznych okoliczności różnolicych które na utworzenie żywego niegdyś prototypu, tylko przepośrednio wpływały.
Toż wywijał się dopiero świat Herodota z złotych mgieł dziecinnego pojmowania życia i jego warunków na wielkie, państwowe rozmiary; mnogo jeszcze olśniony urokami poezyi umysł ludów tamtoczesnych, zwolna nęcące usuwał mary z poprzed chłodnego ostrza swego, aż przebiwszy je i rozświeciwszy, zabłysnął ową męską jasnością sądu jaką zaświetnieli mężowie stanu czasów Periklesowych. Dużo przeżyć, przemyśleć, uważać, bardzo dużo doświadczyć tej ludzkości wprzódy przyszło koniecznie, zanim zdobyła się na takiego Thucydidesa. Stanąć téż do razu na wysokościach widokresów z których jedynie podobna uchwycić i ogar-
Strona:PL Herodot - Dzieje.djvu/17
Ta strona została przepisana.
