Strona:PL Herodot - Dzieje.djvu/16

nadto obszernych, gdyby do téj tu całości wmieszczone były, w osobném dziele pomówić uznał za konieczne. Szkodą tylko niepowetowaną te zapowiedziane nam w Pierwszéj xiędze (184) Λόγοι Άσσύριοι Herodota, czy nie zostały wcale napisane dla niewiadomych nam przyczyn, czy zaginęły jeszcze w starożytności.
 Jednakowoż, acz symetrycznie do całości utoczone, są przecież (subtelniej oceniając piękny skądinąd całokształt powieści) owe epizody Dziejopisa przydługiemi treścią, jak samoż to co w ową całość wiążą, dla tego, powieścią tylko historyczną, jak rzekłem, a jeszcze nie prawdziwą historyą jaką Thucydides dopiero napisał, ale i mógł dopiero napisać.
 Dzieje Herodota, jakkolwiek przedstawiające zdarzenia co przemieniały postać tamtoczesnego świata, zajmują przecię w zakres swój, już to z geografii już z historyi naturalnéj, z archeologii, z życia domowego, słowem z dziedziny wszystkich z daleka posiłkujących właściwą historyą nauk, tyle wcale do zupełności głównego opowiadania niepotrzebnych sczegółów; tyle one, prócz istotnéj karmi dla badającego naczelnéj myśli dziejowéj umysłu, zaprzątają (uroczo-bałamutnie) podrzędne umysłu władze, wyobraźnią i czucie, że wspaniałego miana owego nadać im nie podobna. Czuł téż to sam Herodot gdy dzieło badaniem skromnie przezwał, a ja Dziejami wytłumaczyć sobie pozwoliłem ową jego ίστορίη.