Strona:PL Hadaczek Kultura dorzecza Dniestru.pdf/16

 Osobliwą formę przedstawia srebrna agrafa, składająca się z płaskiej obręczy, na której wiszą po jednej stronie dwie paskowe skówki, przeznaczone do chwytania rzemyków lub wstążek.
 Oryginalne jest także wieszadełko bronzowe. Ma ono kształt dętej obręczy czworogrannej, utworzonej z plecionki drucików bronzowych. Po jednej stronie zaopatrzone jest w uszko.
 Grzebyk kościany składa się z kilku płytek zbitych gwoździami żelaznemi.
 Wielką rozmaitość przedstawiają perły kolorem, formami i gatunkiem wyrobu. Beczułkowate są drobne paciorki bursztynowe (a, c) i jedna ze szkła mlecznego (b). Biała perełka (d) płaskata ma kształt krążka. Niebieska perełka (e) i zielona (f) ma wygląd kilku paciorków w rurkę złączonych. Biała perła (g), zielona (h) i krwawnikowa (i) przedstawiają kształt krystaliczny z rombowemi płaszczyznami w pośrodku a trójkątnemi po rogach. Spłaszczone są perły prostokątne (k, l, m), koloru ciemno-czerwonego.
 Niezmiernie pożądanym byłby dla nas obfity materyał ceramiczny. Stąd żałować należy, że około 20 naczyń utonęło w rękach p. Kwiecińskiego, byłego rządcy w Psarach, a kilka w rękach urzędników z Rohatyna. Braki te wynagradzają choć w części nieliczne okazy, które dostały się w posiadanie konserwatora.
 Na uwagę zasługują w pierwszym rzędzie dwa naczynia szare, grubej roboty i pojedynczych kształtów (Tabl. IX b), lecz obok nich zjawia się rozbita miseczka siwa, starannie wykonana z lepszej gliny na kole zduńskiem (Tabl XI) a kilka brzeżków i spoddków naczyń tego samego gatunku (Tab. XII) znalezionych wśród kości ludzkich, które wyrzucono na brzegi przekopu, wskazuje, że ten szlachetniejszy wyrób ceramiczny dominował wśród wykopanych okazów. Ozdobą ich były przeważnie reliewowe pręgi i żebrowania obok zgrabnych kształtów.
 Całość cmentarzyskowego inwentarza przesuwa przed naszymi oczyma dowody drugiej fazy kultury naddniestrzańskiej z epoki upadku cesarstwa rzymskiego. Charakter wyrobów przemysłowych nie uległ w tym okresie znacznym zmianom: ceramika pozostała taką samą, utrzymał się użytek fibuli; lecz zmienił się obrzęd pogrzebowy w tym kierunku, że nastąpiło zarzucenie ciałopalenia i powrót do grzebania zmarłych, przyczem odżyły nawet formy chowania nieboszczyków w pozycyach skurczonych ulubione w świecie scytyjskim wieków przedchrystusowych. W porównaniu z cmentarzyskiem lipickiem dostrzega się tutaj znaczne zubożenie cywilizacyjne.
 Garstka przedmiotów wykopanych w Psarach daje nam możność śledzenia tej fazy kulturalnej na szerszym obszarze. Do tej samej epoki należy odnieść cmentarzysko szkieletowe odkryte