wskaźnika etnograficznego; dlatego ponętną jest rzeczą związać je w jeden łańcuch i wyciągnąń dostrzegalne wnioski.
Punkt wyjścia w badaniach musi tworzyć ciałopalne cmentarzysko odkryte w 1889 w czasie budowy drogi publicznej koło Rohatyna[1]. Żałować należy, że naukowy katalog w Lipicy tak ważnego wykopaliska nie został dotychczas wydany, mimo to pewne myśli nasuwa już samo krótkie sprawozdanie a o trafności ich można się przekonać choćby zapomocą szybkiego przeglądu okazów przechowywanych w zbiorach Akademii Umiejętności w Krakowie.
Miało to być rozlegle cmentarzysko — Kopernicki naliczył około 200 urn z popiołami nieboszczyków. Uderzającą jest okoliczność, że w inwentarzu nie ma broni, lecz przeważają przedmioty służące do ozdoby ciała a więc brązowe fibuły, kościane grzebyki, perełki, zwierciadełka które, wzięte od uwagę razem, pozwalają nam oznaczyć epokę nekropoli na II-gi i III-ci wiek po Chrystusie. Nader charakterystyczną jest ceramika, która, jako wyrób przeważnie lokalne, nadaje wykopalisku znamię etnograficzne. Zachowane naczynia, koloru siwego, są zrobione z pomocy koła zduńskiego z gliny dokładnie oczyszczonej. Ozdobą ich są pręgi, ometryczne systemy, nadto ogólne kształty zgrabne, naśladowane według wzorów metalowych lub szklanych. Ożywczy wpływ południa idący od kolonij rzymsko-greckich nad morzem Czarnem jest na formach widoczny.
Cmentarzysko lipickie w dorzeczu tworzy zatem wspaniały pomnik, który można zestawić z współczesnym cmentarzyskiem odkrytem koło Przeworska[2] w dorzeczu Wisły.
Odsłania ono nam w zakrasie ceramiki odrębną kulturę, która rozwinęła się pięknie w kraju barbarzyńców pod tchnieniem świata klasycznego.
Pokojowy charakter poszczególnych grobów odbija silnie od charakteru wojskowego, jaki posiada nekropola gacka. Ta kultura lipicka z czasów cesarstwa rzymskiego powstała drogą powolnego rozwoju z kultury, jaka istniała nad Dniestrem w czasach przedchrystusowych; wśród naczyń z Lipicy jest kilka obrazów przypominających kształtami naczynia znane z cmentarzysk I-szej połowy I-go tysiąclecia przed Chrystusem, typu Czechy[3], Wyso-
- ↑ Wiadom. num.-arch. 1890, str. 30, 162; Mitteilungen der Centralkommission 1898, str. 59, Die österr. Monarchie in Wort und Bild, Galizien str. 130. O drugiem podobnem cmentarzysku zobacz Mater. III, str. XII.
- ↑ Hadaczek. Cmentarzysko ciałopalne koło Przeworska 1909, tex i album.
- ↑ Szaraniewicz, Cmentarzysko szkieletowe „Czechy“ Teka konserw. 1900; Mitteil. der Zentral-Kommission, 1901 str. 130 n.; Zapysky t. 31–32, str. 8 n str. 130.
