Przejdź do zawartości

Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/984

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

w tygodniu, słowami początkowemi Antifony (Introitus), ob. Wedekind: Die Eingänge der Messen (Braunschweig, 1815). Kościół ewangielicki zna dwa rodzaje Antyfon; jeden złożony z całych pieśni, jak litanija, drugi z niewielu słów biblijnych, zaintonowanych przez kapłana w (introitus) a odpowiedzianych w (responsorium) przez chór i gminę. W Anglii nazywają Antiphon lub Anthem, gatunek muzyki kościelnej, przeznaczonej dla katedralnych kościołów; głosy kobiece dwa tu odśpiewują wiersze lub zdania, poczem cała gmina wpada coraz to poteżniejszemi chórami; niemała ich ilość skomponował Haendel. O. K.

Antyfonaryjusz, tak nazywa się w języku kościelnym księga, w której zamieszczone są antyfony z Brewijarza, wraz z nótami, według których mają być śpiewane.

Antyfraza, figura retoryczna, oznaczająca, że się chce wysłowić myśl przeciwną użytemu na nią wyrazowi, albo zapewnienie mówcy, że nic nie powie o tém lub o owem, gdy tymczasem właściwie niby przemilczając, mówi to, czego się zarzeka. — Antyfrazą nazywa się również epitet sprzeczny z osobą lub rzeczą w mowie będącą, np.: „Furyje łaskawe“; oraz żartobliwe lub nierozsądne etymologije, jak np. znany wywód wyrazu lucus (gaj) a non lucendo (od tego, że nie świeci), ponieważ w gaju bywa ciemno.

Antygon, jeden z wodzów Alexandra Wielkiego, otrzymał (gdy po tegoż śmierci wodzowie posiadłości między siebie rozszarpali) Wielką Frygiję, Licyję i Pamfiliję, których był Wielkorządcą. W r. 321 przed Chr. udał się do Europy i w połączeniu z Kraterusem i Antypatrem, rozpoczął wojnę z Perdikkasem, pragnącym pod swoją władzę zagarnąć wszystkie posiadłości po Alexandrze W. i obwiniającym Antygona, którego przedsiębiorczego umysłu się lękał, o nieposłuszeństwo rozkazom najwyższym. Po zamordowaniu Perdikkasa przez własnych żołnierzy, ciągnął dalej wojnę z Eumenesem będącym z ramienia Perdikkasa wielkorządcą Kappadocyi i Paflagonii, i tego pojmawszy w r. 315 przed Ch. ściąć kazał. Seleukusa także, panującego w Syryi i chcącego poskromić jego przywłaszczenia, zbił na głowę i przywiódł do szukania opieki u Ptolemeusza. Opanowawszy wielką część skarbów Alexandra, w Ekbatanie i Suzie nagromadzonych, nie chciał z użycia ich zdawać rachunku przed Ptolemeuszem, Kassandrem i Lyzimachem, ale owszem wojnę Kassandrowi wypowiedział, aby jak mówił, pomścić śmierć Olympusa i wyswobodzić młodego Alexandra, z matką Roxaną, więzionego w Amlipolis. Urażeni jego pychą wodzowie zawarli sojusz przeciwko niemu, i podczas kiedy Kassander Azyję Mniejszą pustoszył, Ptolemeusz i Seleukus wtargnęli do Syryi, gdzie zadali klęskę synowi Antygona, Demetriusowi Poliorcetesowi (burzycielowi miast), po czem Seleukus wziął Babilon. Zaledwie doszła ta wiadomość do uszu Antygona, gdy zręcznym rzutem natarł na Ptolemeusza i do odwrotu zmusił, skutkiem czego i Demetrius odebrał Babilon od Seleukusa. Wedle traktatu, zawartego między Ptolemeuszem, Kassandrem i Lyzimachem, ci pod imieniem wielkorządców mieli pozostać w posiadaniu krajów, które dzierżyli, aż do pełnoletności króla Alexandra. Gdy wszakże Kassander młodego króla wraz z matką zamordować kazał, wojna rozpaliła się na nowo miedzy pretendentami, którzy w r. 306 tytuły królów poprzyjmowali. Antygon powziął w trakcie tego zamiar zdobycia Egiptu, lecz musiał go wkrótce zaniechać, gdyż część jego floty zniszczyły burze, a lądem wszelki napad Ptolemeusz niepodobnym uczynił. Tymczasem Demetrius wyparł Kassandra z Grecyi. Ten udał się o pomoc do Lyzimacha, który na czele silnej armii, wzmocnionej jeszcze wojskiem Seleukusa, podciągnął pod Ipsus w Frygii. Tu